Yetişkinlerde Asperger Sendromu Belirtileri, Teşhis ve Tedavi hakkında detaylı bilgilere yer verdik.
Asperger Sendromu Nedir?
Asperger sendromu, otizm spektrum bozukluğunun bir formu olarak tanımlanır. Amerikan Psikiyatri Birliği’nin mental bozukluk tanıları altında 2013 yılına kadar yer almıştır. Sonradan geçerli bir medikal teşhis olarak görülmemeye başlansa da çoğu hekim hala danışanlarına Asperger sendromu teşhisi koyuyor.
Asperger sendromu tanısı konmuş kişiler ortalama üstü sözel yeteneklere ya da yüksek zekâ seviyesine sahip olabilir. Bu sendrom, yüksek fonksiyonlu otizm formlarından biri olarak değerlendirilir.
Yetişkinlerde Görülen Asperger Sendromu Semptomları
Asperger sendromu teşhisi konmuş yetişkinler, ortalama üstü bir zekaya sahip olma ihtimaline rağmen kavramsal öğrenme ya da dil konularında bazı gecikmeler yaşayabilir. Ayrıca, bu kişiler günlük hayatlarına etki eden bazı diğer semptomları da gösterebilmektedir. Bu semptomlar, üç ana başlık altında değerlendirilir;
Duygusal ve Davranışsal Semptomlar
Tekrarlı Davranışlar: Tekrarlı davranışlar göstermek Asperger Sendromu’nun en belirgin semptomlarından birisidir. Her sabah aynı şeyleri yapmak, kapıyı belirli bir şekilde açmak, bazı şeyleri tek/çift sayılarla yemek gibi birçok örnek bu başlık altında değerlendirebilir. Fakat bu tarz tekrarlı davranışlar göstermek tek başına Asperger sendromu için yeterli değil. Uzmanlar bu semptoma pek çok mental bozukluğun sebep olduğunu belirtiyor.
Duygusal kavrama eksikliği: Asperger sendromu teşhisi konmuş bireylerin zaman zaman sosyal ya da duygusal olayları kavramakta zorluk çektiği biliniyor.
Birincil kişi odaklanması: Asperger sendromlu yetişkinler olaylara başka bir kişinin perspektifinden bakmakta problem yaşayabiliyor. Bu yüzden, aksiyonlara cevap verme ya da empati gibi konularda zorlanabiliyorlar.
Abartılı duygusal dönütler: Her zaman kasıtlı olmasa da Asperger sendromlu yetişkinler duygusal durumlara uyum sağlamakta zorluk yaşayabiliyorlar. Bu sebeple bazı durumlarda tepkisiz kalabiliyor ya da aşırı tepkiler verebiliyorlar.
Uyaranlara anormal reaksiyonlar: Yetişkinlerde Asperger sendromu hiper-hassasiyet ya da hipo-hassasiyete sebebiyet verebiliyor. Nesnelere ya da kişilere dokunmak, karanlıkta olmayı yeğlemek ya da sık sık nesneleri koklamak örnek olarak verilebilir.
İletişim Semptomları
Sosyal zorluklar: Asperger sendromlu kişiler zaman zaman sosyal etkileşime girmekte zorlanabilir. Bu sebeple, herhangi bir konuya odaklanmamış günlük konuşmaları devam ettirmek onlar için bir sorun olabilir.
Konuşma zorlukları: Asperger tanısı konmuş bireylerin zaman zaman konuşurken zorluk yaşadığı ve tekrarlı kelimeler kullandıkları gözlenmiştir. Kütüphanede ya da hastanede istemsizce yüksek sesle konuşmak da bu başlık altında değerlendirilen semptomlardan birisidir.
İstisnai sözel yetenekler: Asperger sendromlu kişilerin sözel yeteneklerinin ortalamaya göre çok daha gelişmiş olduğu biliniyor. Özellikle ilgi alanlarında kelime dağarcıklarının olağanüstü gelişmiş olması bu yeteneklerine bir örnek.
Ortalama altı beden dili yetenekler: Asperger sendromlu bireylerin sözlü olmayan iletişimlerde problem yaşayabildiği, zaman zaman jest ve mimikleri kavramakta güçlük çektiği bilinmektedir.
Göz teması kurmama: Yüz yüze konuşmalarda göz teması kurmaktan kaçınmak ya da çekinmek Asperger sendromlu bireylerin gösterdiği davranışlardandır.
Diğer Semptomlar
Sakarlık: Reflekslerde zayıflık ya da motor becerilerde yaşanılan aksaklıklar Asperger sendromlu kişilerde daha sık görülmektedir. Ayakkabı bağlamak ya da bir zarfı açmak gibi el becerileri bundan etkilenebilir.
Obsesyon (Takıntı): Asperger sendromlu yetişkinlerin hiper-odaklanma semptomu göstermesi gayet olasıdır. Genellikle spesifik bir konuya olan ilgiyle ortaya çıkan bu obsesyon, diğer kişilerle iletişimleri sırasında bile fark edilebilir duruma gelebilir.
Pozitif Semptomlar
Asperger sendromlu bireylerde gözlenen bazı semptomlar günlük hayatları ya da işleri için faydalı olarak görülebilir. Yukarıda da belirtilen istisnai sözel yetenekleri ve kolayca odaklanmaları bu pozitif semptomlara örnek olarak verilebilir.
Yetişkinlerde Asperger Sendromu Teşhisi Nasıl Konur?
Yetişkinlerde Asperger sendromunu saptamak için herhangi bir test olmadığı gibi, tanı kriterleri de belirsizdir. Otizm spektrum bozukluğu genellikle erken yaşlarda fark edilir. Otizme karşı artan farkındalık da düşünülünce, çocuk yaşta fark edilmemesi ihtimali oldukça azdır.
Eğer herhangi bir seviyede otizm spektrum bozukluğunuz olduğunu düşünüyorsanız, karşılaştığınız semptomları biz uzmana danışmanız faydalı olacaktır. Psikolog ya da psikiyatr seanslarıyla daha doğru bir değerlendirmeye ulaşabilir ve Asperger sendromu ya da otizm spektrum bozukluğuna dair muayene olabilirsiniz. Bu muayenede incelenecekler ise şu şekildedir;
Sosyal gözlemler: Sağlık danışmanı (psikolog ya da psikiyatr) kişiye sosyal hayatıyla ilgili sorular sorabilir. Bunun amacı, kişinin sosyal yeteneklerini ve etkileşimlerini değerlendirmektir. Alınan cevaplara göre gösterilen semptomların günlük hayata ne kadar etki ettiği tespit edilir.
Fiziksel testler: Semptomların Asperger ile ilişkili olduğunu anlamak için birtakım testler yapılabilir. Burada amaç, semptomlara sebep veren başka bir sağlık problemi olup olmadığını araştırmaktır.
Diğer analizler: Asperger sendromlu kişilerin kaygı bozukluğu (anksiyete), depresyon ya da hiperaktivite semptomlarını gösterebildiği bilinmektedir. Hatta bazı durumlarda kişiler Asperger sendromu yerine bu tanılardan biriyle karşılaşırlar. Bu yüzden, otizm spektrum bozukluğu konusunda uzmanlaşmış biri tarafından muayene edilmek önemlidir.
Özet olarak, Asperger sendromlu bireylerde görülebilecek bazı semptomlar;
Tuhaf sosyal etkileşimler
Sözlü ya da beden dili ile iletişim kurmakta imtina etme ya da zorlanma
Olarak listelenebilir. Bunların haricinde tekrarlı davranışlar ya da hiper-odaklılık da görülen semptomlardandır. Asperger sendromu tanısı konmuş kişilerin güçlü entelektüel becerileri olduğu, odaklanmakta zorlanmadıkları için de kompleks problemleri rahatça çözdükleri biliniyor.
Genellikle çocukluk döneminde gösterilen semptomlara bağlı olarak teşhisi konan Asperger sendromu, bazı durumlarda yetişkinlik döneminde kendisini göstermeye başlıyor. Bu sebeple yetişkinlik dönemine kadar teşhis edilmemiş vakalar da mevcut.
Asperger sendromu ya da otizm spektrum bozukluğu teşhisiyle birlikte, terapi ve kişiye özel tedavi yöntemleri uygulanarak karşılaşılan sorunlara çözüm bulunabilir.
Kaynaklar
Comments