Trikotilomani Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Herkes kaygı ve stresle başa çıkmaya çalışır. Trikotilomanisi olan kişilerde bu durumlar saçları yolmak için karşı konulmaz bir dürtü içerir. Sık sık saç yolmak, kelleşmeye ve duygusal sıkıntılara neden olabilir.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Türleri

Trikotilomani nedir?

Trikotilomani, insanların saçlarını yolmak için karşı koyamamasına ihtiyaç duyduğu zihinsel bir bozukluktur. Araştırmalar, insanların yüzde 0,5 ile 2’sinde Trikotilomani’ye sahip olduğu sonucuna varmıştır.

Çocukluk çağında Trikotilomani yaşayan birçok insan, genellikle sadece bir ya da daha fazla kısma odaklanarak, kafa derisinde bulunan saçları yolmaya başlar; bununla birlikte, Trikotilomani'li kişilerde sadece saç yolmak her zaman kafa derisiyle sınırlı değildir. İnsanlar; kaş, kirpik gibi diğer bölgelerden ya da vücutlarında kıl bulunan herhangi bir bölgeden kıl çekmeye meyillidirler. Zaman geçtikçe bu durum kelliğe ve saçların incelmesine neden olut.

Trikotilomani genellikle ergenlik yıllarında görülürken küçük yaşlarda da görüldüğü bilinmektedir. Bu olay bir kez yaşanmaya başladığında, yetişkinlik dönemine kadar devam edebilir. Çocukluk çağında erkekleri ve kızları eşit olarak etkilerken yetişkinlik döneminde kadınları daha sık etkileyen bir durumdur.

Bazı kadınlar, adet dönemlerinin başlangıcında saçlarını yolma konusunda daha fazla dürtü hissettiğini söylüyor. 2018 yılında yapılan bir çalışmada, bir kadının vücudunda döngünün başlangıcında meydana gelen hormonal değişikliklerin Trikotilomani semptomları üzerinde bir etkisi olabileceğini öne sürüldü, ancak araştırmacılar bu durumun neden oluştuğundan pek emin değil.

2013 yılında yapılan bir araştırma ise trikotilomani semptomlarının hamilelik sırasında hormonal değişikliklerden etkilenebileceğini öne sürdü. Ancak, bu kanıyı desteklemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Gece Anksiyetesi Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavi Yöntemleri

Trikotilomani belirtileri nelerdir?

Trikotilomani belirtileri şunları içerir:

Sık sık saç yolmak
Saç koparmak
Saç yemek (trikofaji)
Saçı çektikten sonra rahatlama hissetmek

Saç ya da kıl yolmak için genellikle bu bölgeler tercih edilir:

Kafa derisi
Kaş
Kirpik
Sakal
Kasıkta bulunan kıllar

Zamanla, Trikotilomani’den etkilenenler aşağıdaki yan etkileri yaşayabilir:

Saçın çekildiği yerde kaşıntı ya da karıncalanma hissi
Kelleşme
Seyrekleşen saç
Cilt tahrişleri
Sosyal anksiyete

Trikotilomani nedenleri

Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir? Belirtiler, Sebepler ve Tedavi

Uzmanlar, Trikotilomani’nin neden olduğundan emin değil. İnsanların bunu yaşamasının genetik bir nedeni olabileceğini düşünüyorlar. Çevresel faktörler de bu nedenler arasında rol oynayabilir.

2016 yılında yapılan araştırmaya göre, semptomların ortaya çıkması için 10 ile 13 yaşları arasında görülür. Semptomlar genellikle kafa derisindeki saçların yolunmasıyla başlar ve bu da kişinin daha az endişeli ya da stresli hissetmesini yardımcı olur.

Birçok insan saçlarını yolduğunun farkında bile olmaz. Saçlarını yolmanın farkına varmak, daha fazla endişe ve utanç duygusuna yol açabiliyor. Bu durum, endişe, saç yolma, geçici bir rahatlama, ardından duyulan endişe, utanç duyma ve tekrar saç yolma döngüsünü yaratır.

Trikotilomani, bazen aşağıdakiler gibi diğer koşullarla ilişkili olan bir zihinsel bozuklardan dolayı olur:

Obsesif-kompülsif bozukluk
Endişe
Depresyon
Otizm
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu

Bu koşullara sahip olan herkes Trikotilomani yaşayacak diye bir beklenti yoktur. Belirtiler aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir sürü nedenden dolayı yaşanabilir:

Parmaklarında saç kalınlığını hissetmekten zevk almak
Saç derisinde saç çekme hissini hissetmekten zevk almak
Anksiyete, can sıkıntısı, öfke, utanç ya da stres gibi duygular

Risk faktörleri nelerdir?

Somatik Semptom Bozukluğu Nedir?

Trikotilomani, tüm çocukları, ergenleri ve yetişkinleri etkileyen bir durumdur. Bununla birlikte, kadınlarda bu durum 9 kat daha fazla gözükmektedir.

Trikotilomani gelişimi ile ilişkili risk faktörleri şunları içerebilir:

Anksiyete, Obsesif-kompülsif bozukluk ya da depresyon gibi bir zihinsel sağlık durumuna sahip olmak
Kadın olmak
Ergen olmak
Stresli durumlar yaşamak

Trikotilomani nasıl teşhis edilir?

Trikotilomani’yi teşhis etmek için doktorunuz, tıbbi geçmişinizi öğrenmek isteyecek ve yaşayabileceğiniz olası semptomlar hakkında size bilgiler verecektir. Belirtilerinizin Trikotilomani belirtileriyle aynı olup olmadığını anlamak için Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabında yazan belirti ölçütlerini dikkate alarak teşhis koyacaktır.

Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabına göre, Trikotilomani teşhisi konan bir kişi aşağıdaki kriterleri taşımalıdır:

Saç dökülmesine neden olan, kişinin saçını tekrarlayan şekilde koparması
Saç çekmeyi azaltmak ya da durdurmak için yapılan girişimler
Saç yolma, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda veya önemli diğer işlevsellik alanlarında sıkıntıların yaşanmasına neden olması.
Başka bir hastalığa bağlanamayan saç yolma ya da saç dökülmesi
Saç yolma, başka bir zihinsel bozukluğun semptomlarıyla alakalı değilse (örneğin, vücut dismorfik bozukluğunda algılanan bir kusuru ya da görünüşteki kusuru iyileştirme çabası)

Doktorunuz bu durumla başa çıkamıyorsa sizi bir dermatoloğa sevk edecektir.

Trikotilomani tedavisi

Trikotilomani tedavisi semptomların şiddetine bağlı olarak tedavi edilir. Ruh sağlığı uzmanı aşağıdaki tedavileri önerebilir:

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Yaygın Belirtileri

Davranış terapisi

2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre Trikotilomani tedavisinde davranış terapisinin uygulanması, sorunun kontrol altına alındığını belirlendi. Davranış terapisi şu şekilde ilerler:

Kişinin Trikotilomani semptomları ile tetikleyicileri hakkında farkındalığını arttırmaya çalışmak
Saç çekme huyunu başka bir olumlu davranışla değiştirmek
Saç çekme huyunu durdurmak için motive edici yollar kazandırmak
Yeni öğrenilen becerileri farklı durumlarda uygulamaya çalışmak

Uyaran kontrolü şu şekilde işler:

Çekmeye neden olan durumları ve duyusal faktörleri belirlemeye yardımcı olur
Bu durumları ve duyusal faktörleri azaltmak ya da ortadan kaldırmaya uğraşır
Duygusal boşluğun giderilmesini amaçlar

Doktor ya da terapist, çekme huyuna neden olan kaygı, korku ya da üzüntü gibi duyguları kontrol altına almaya yardımcı olabilir. Bu zor duyguları kabullenmek, duygularınızın yaşattığı tepkileri değiştirmenize yardımcı olabilir.

İlaçlar

Antidepresanlar ve antipsikotikler de dahil olmak üzere ilaçların trikotilomani üzerinde etkisi vardır:

N-asetilsistein
Olanzapin (Zyprexa)
Klomipramin (Anafranil)
Ketiapin (Seroquel)

Uzmanlar, bu ilaçlarla beraber yapılan çalışmaların olumlu sonuçlara sahip olduğunu kaydetti. Uzmanlar, sonuçları desteklemek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu savunuyor.

Herhangi bir komplikasyon var mı?

Trikotilomani kalıcı saç dökülmesine ve yara izine neden olabilir. Bu durum, saçlarını yetişkinlik dönemine kadar yolmaya devam eden insanlarda daha yaygındır.

Trikotilomanisi olan kişilerde, trichophagia olarak bilinen saç yeme alışkanlığına da neden olabilir. Bu olay, sindirim sisteminde saç birikmesine neden olurken tehlikeli bir tıkanıklığa da neden olur.

Trikotilomani nasıl önlenebilir?

Trikotilomani’yi tedavi etmenin ya da önlemenin yolu yoktur. Bununla birlikte, altta yatan olumsuz rahatsızlık ya da duygu bozukluklarını tedavi etmek, saç yolma alışkanlığınızdan vazgeçirmesine yardımcı olabilir. Stres azaltmaya çalışmak ya da hafifletmeye çalışmak gibi bu durumlar için farklı çözümler üretmek, saçınızı yolma dürtüsünü azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca stres tedavisini de düşünebilirsiniz.

Özet

Trikotilomani dünyada bir sürü insanı etkileyebilir ve tedavi edilebilir bir akıl sağlığı bozukluğu olarak kabul edilir. Bu rahatsızlığı, terapi ve ilaçla kontrol altına almanın birçok yolu vardır.

Siz ya da çevrenizden biri bu dürtülerle yaşıyorsa; doktorla ya da ruh sağlığı uzmanıyla iletişime geçmeniz gerekir.