Temporal lob epilepsisi nedir? Detaylı Bilgiler hakkında bu yazımızda detaylı bilgilere yer verdik.
Epilepsi; nöbetler, olağandışı duygular ve davranış bozuklukları ve bazı durumlarda bilinç kaybı ile birlikte olan beyin hücre aktivitesideki ani değişikliklerin neden olduğu beyin bozukluğudur. Temporal lob epilepsisi, 20 farklı epilepsi türünden birisidir.
İki farklı tür temporal epilepsi bulunmaktadır. Her biri, kaynaklanan temporal lob ile ilişkilidir. Biri temporal lobun medial bölgesinde başlarken diğeri ise temporal lobun neokartikal bölgesinde başlar. Beynin temporal lobları duyguların yönetilmesinden sorumludur. Ayrıca kısa süre önceki anıların kaydedildiği ve saklandığı yerdir.
Temporal lob epileptik nöbetleri ayrıca sınıflandırılmaktadır. Bilinç kaybı olmasına karmaşık kısmi nöbet denilmektedir. Bilinciniz açıksa, basit kısmi nöbet denilmektedir. Çoğu zamanlarda, insanlar temporal lob nöbetleri esnasında bilinçleri açık olur yani basit kısmi nöbet halindedirler.
Temporal lob epilepsisine ne sebep olur?
Tüm epilepsi türleri arasında en yaygın olan epilepsi türü temporal lob epilepsisidir. Epilepsili tüm insanların yaklaşık yüzde 60'ında bulunmaktadır ve her yaşta ortaya çıkabilmektedir. Birçok potansiyel neden bulunmaktadır ve genellikle kesin nedeni bilinmemektedir.
Araştırmacılar, temporal lob nöbetlerinin bazı olası nedenlerinin şunlardan oluştuğunu söylüyor:
Şiddetli travmatik beyin hasarı
Enfeksiyonlar, menenjit ya da ensefalit gibi enfeksiyon geçmişi olması
Temporal lobun hipokampus kısmında skar (gliozis)
Beyindeki kan damarı deformiteleri
Felç
Beyin tümörü
Genetik
Beyindeki anormal elektriksel aktivite
Temporal lob epilepsisinin belirtileri nelerdir?
Temporal lob nöbeti görülmeye başladığında, kişi ani, olağandışı değişken duygular yaşayabilir, örneğin:
Dejavu
Aşırı mutluluk
Karında oluşan bir his
Endişe
Erken görülen bu belirtiler aura ya da uyarı olarak adlandırılır. Nöbet meydana gelmeden önce birkaç saniye ya da dakika sürebilir. Diğer auralar; seslerin, insanların, kokuların ve tatların halüsinasyonlarından oluşmaktadır. Temporal lob yaşayan herkeste aura görülmez. Bazı insanlar ise aura yaşadıklarının farkında bile olmaz.
Nöbet geçirmeye başlandığı zaman bilinç açık olabilse de vücut seğirmeye ve bilinçsiz hareketler sergilemeye başlar. Yutma, çiğneme, dudak şapırdatma, el ovma ya da bakma gibi tekrarlayan, kontrol edilmeyen hareketler yaşanmaya başlanır. Temporal lob nöbetleri her insanda farklı olarak görülür. Bu nöbetler uzun ya da kısa olabilmektedir. Nöbet geçirdiğinizi fark etmediğiniz zamanlarda oluşmaktadır. Bu da nöbetin yoğunluğu ve hafifliğine göre değişebilir.
Temporal lob nöbeti yaşadıktan sonra şunları yaşayabilirsiniz:
Konuşmada sorun
Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
Nöbet geçirdiğinizden habersiz olmak
Yoğun yorgunluk
Nadir durumlarda, temporal lob nöbeti geçiren insanlarda, konvülsiyonlara ve bilinç kayıplarına neden olan genel tonik-klonik nöbetler yaşanmaya davam edilir.
Temporal lob epilepsisi için kimler risk altındadır?
Bu epilepsi türü için en yaygın risk faktörü, hayatın bir noktasında yüksek ateşle birlikte, özellikle olağan derecede uzun süren nöbet geçiren kişilerdir. Temporal lob epilepsisi için en yaygın risk faktörleri şunlardan oluşabilir:
Bilinç kaybı ile kafa travması yaşayanlar
Erken çocukluk yaralanmaları olanlar
Doğum yaralanmalarına sahip olanlar
Beyin kusurları bulunanlar
Enfeksiyon taşıyanlar
Beyin tümörü olan insanlar
Bu epilepsiye yakalanan vakaların çoğunda, onlu yaşların sonlarında ya da yirmili yaşların başlarında görülme yaşanır. Uzmanlar, kadınların adet döngülerini ve yumurtlamasını etkileyen hormonal değişikliklerin de daha yükse oranda nöbete neden olduğuna inanmaktadır.
Temporal lob epilepsisi nasıl teşhis edilir?
Doktor, nöbetlerin nasıl oluştuğunu ve ne tür semptomlar içerdiğini dinledikten sonra bu kanılar doğrultusunda temporal lob nöbetlerini teşhis edebilmektedir. Ne tür bir nöbet olduğunu daha iyi saptamak için, genellikle ikinci bir doktor teşhisi de gerekebilmektedir.
Temporal lob epilepsinin teşhis edilmesi için kullanılan radyolojik prosedür ise beyni tarayan manyetik rezonans görüntülemedir (MRI). Doktorlar bu testte temporal lob epilepsisi ile bağlantılı beyin anormalliklerini incelemektedir.
Doktorlar ayrıca beynin elektriksel aktivitesini izlemek için de elektroensefalogram (EEG) testi yapabilir. Elektroensefalogram, temporal lob epilepsisinin keskin dalgalar sayesinde daha net incelenmesine olanak sağlar. Doktorlar, çoğu zaman lokalize nöbet tedavisinde ameliyatın faydalarını belirlerken, nöbetleri nadiren bir video elektroensefalogram monitörüne kaydetmektedir.
Temporal lob epilepsisi nasıl tedavi edilir?
Temporal lob epilepsisi geçiren çoğu insan, epilepsi önleyici ilaçlara olumlu yanıt vermektedir. Ayrıca bu ilaçların; yorgunluk, kilo alma ve baş dönmesi gibi çeşitli yan etkileri bulunmaktadır. Ayrıca bu ilaçlar alınan diğer ilaçlarla da etkileşime girebilmektedir.
Temporal lob epilepsisi geçiren kişilerin en az üçte biri ilaca olumsuz yanıt verir ve bozuklukların tedavi edilmesi için başka tedavi çeşitlerine ihtiyaç duyar. Cerrahi müdahale, temporal lob epilepsisi olan kişiler için başka bir yaygın tedavi şeklidir. Bir kişinin yaşadığı nöbet sayısını azaltmak ya da sayısını sınırlandırmak için cerrahi müdahale kullanılır. Ancak tüm ameliyatlar risk taşırken başarısız bir ameliyat aslında nörolojik problemlerde oluşabilmektedir.
Temporal lob epilepsisinin tedavi edilmesi için kullanılan diğer tıbbi müdahale türleri şunlardan oluşmaktadır:
Vagus siniri uyarımı: Bu uyarıcı cihaz, boyundaki vagus sinirine bağlanan uyarıcılardan oluşan teller ile köprücük kemiğinin alt tarafına cerrahi olarak implante edilerek nöbetlerin sıklığı ve yoğunluğu azaltmaya amaçlanır.
Duyarlı nörostimülasyon: Beynin yüzeyine ya da dokusuna implante edilen bu cihaz kafatasına bağlı pillerle çalışmaktadır. Bu cihaz, nöbetleri algılar ve nöbeti engellemek için nöbetin meydana gelen bölgesine elektrik sinyalleri gönderir.
Derin beyin stimülasyonu: Bu stimülasyon, elektrotların talamus denilen beynin bölümüne implante edilmesini içeren deneysel bir tedavidir. Bu elektrotlar, nöbetlerin durmasını sağlamak amacıyla elektrik sinyalleri üretir ve yayar.
Dikkatli edilmesi gereken aktiviteler
Yaşam tarzınızdaki değişiklikler, nöbet geçirmenizi ya da nöbet sırasında daha az yaralanmanıza yardımcı olabilir. Temporal lob epilepsisi bulunan ya da nöbet geçirmeye uygun insanların bazı aktiviteleri yapması tehlikeli olabilmektedir. Bu aktiviteler şunlardır:
Yüzme: Yüzmeye giderseniz, yalnız gitmeyin ve her zaman yanınızda can simidi bulundurun.
Banyo: Ayakta duş alırken bayılmamak için oturarak banyo yapın.
Yerden yüksekte çalışmak: Merdivene yakın yerde, çatı ya da yüksek bir yerde çalışmak, nöbet sırasında düşebileceğiniz ve kendinizi yaralayabileceğiniz için tehlikeli olmaktadır.
Araba veya makine kullanma: Çoğu devletin, nöbet geçirmiş kişiler için çeşitli lisans kısıtlamaları bulunmaktadır.
Nöbet geçirmeniz durumunda yanınızda acil yardımcıların ya da yakınınızdaki kişilerin bilgilerinizi öğrenebileceği bir durum kartı bulundurun. Bu kartta hangi ilaçları kullandığınızı, ilaç alerjilerinizi ve epilepsi türü gibi önemli bilgileri barındırın.
Son olarak
Temporal lob epilepsisi ilaçlara ya da ameliyata olumlu yanıtlar verebilirken, ağır makine ya da motorlu taşıtların kullanımı sırasında, taşıtları kullanan kişiler ya da diğer kişiler için her zaman tehlike oluşturmaktadır. İlaç tedavisine olumlu yanıt vermeyen kişilerde hafıza ve duygudurum değişikliklerinin yaşanma ihtimali çok daha yüksektir. Yaşanan bu zorluklar hayat kalitesinin düşmesine ve ölüm riskinin artmasına da neden olabilmektedir. İlaç tedavileri, ameliyat ya da yaşam tarzındaki değişiklikler uygun bir biçimde yapılırsa, nöbet geçiren kişiler daha düzgün bir hayat sürebilir.
Comments