Spondiloartrit Nedir? Türleri, Belirtileri, Teşhis ve Tedavisi hakkında detaylı bilgilere bu yazımızda yer verdik.
Spondiloartrit nedir?
Spondiloartrit, eklem iltihaplanmasına ya da artrite neden olan bir grup inflamatuar hastalık için kullanılan terime denir. Bir sürü inflamatuar hastalığın kalıtsal olduğu öngörülmektedir. Şimdiye kadar, hastalığın önlenebildiğini gösteren herhangi bir bilimsel kanıt bulunmamaktadır.
Spondiloartrit, eksenel ya da periferik olarak sınıflandırılmaktadır. Eksenel form çoğunlukla pelvik eklemleri ve omurgayı etkilemektedir. Periferik form ise uzuvları etkiler. Bu durum ayrıca gözlerde, gastrointestinal sistemde, bağların ve tendonların kemiklerinize yapıştığı bölgelerde iltihaplanmalar görülür.
Spondiloartrit türleri
Spondiloartritin en yaygın görülen türü ankilozan spondilittir. Bu tür esas olarak omurgadaki eklemlerini etkiler. Ayrıca vücuttaki diğer büyük eklemleri de etkilemektedir.
Diğer spondiloartrit türleri şu şekilde sınıflandırılmaktadır:
Reaktif artrit
Psoriatik artrit
Enteropatik artrit
Jüvenil spondiloartrit
Farklılaşmamış spondiloartrit
Bu tür spondiloartritler, eksenel ya da periferik sınıflandırmaya dahil olabilmektedir.
Spondiloartrit belirtileri
Spondiloartritin ana semptomları arasında ağrı, şişlik ve sertlik bulunmaktadır. Kemik hasarı da semptomlar arasında görülebilir. Vücudunuzdaki semptomların nerede yaşandığı, sahip olunan spondiloartrit türüne bağlı olarak değişmektedir.
Ankilozan spondilit ağrı genellikle kalçalarda ve belde görülmektedir. Göğüs ve boyuna yayılma riski bulunmaktadır. Tendonlar ve bağlar da bulunur. Nadir durumlarda ankilozan spondilit, kalbi ve akciğerleri de etkileyebilir.
Enteropatik artrit, omurga, kol ve bacak eklemlerinde ağrılara neden olabilir. Ayrıca iltihaplı bağırsak hastalığına de sebep olduğu için kanlı ishale ve karın ağrısına neden olabilmektedir.
Juvenil artrit sıklıkla pelvis, kalça, ayak bilekleri ve dizlerde ağrılara neden olmaktadır. Durum ayrıca nadiren de olsa yorgunluğa neden olabilir.
Psoriatik artrit omurgayı etkiler. Bu türün yaşanmasına psoriatik spondiloartrit denilmektedir. Ayrıca boyunda ağrı oluşmasına da neden olabilir.
Reaktif artrit, idrar yollarında, eklemlerde ve gözlerde iltihaplanmalara neden olabilir. Omurga eklemlerinde de iltihaplanmaya neden olabilir.
Farklılaşmamış artritte sıklıkla ankilozan spondilite benzer semptomlar görülmektedir. Bu türde, alt sırt, kalça ve topuklarda ağrılar oluşmaktadır.
Spondiloartrite ne sebep olur?
Bu hastalığa genetik koşullar neden olsa da kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Tüm spondiloartrit tiplerinde aktif olarak HLA-B27 geni bulunmaktadır.
HLA-B27 geni bu duruma çok fazla neden olmasa da bu artrit türünün gelişme riskini arttırabilmektedir. Diğer genlerin spondiloartrite nasıl neden olabileceğini öğrenmek için araştırmalar devam ediyor.
Bazı araştırmalar, mikrobiyomaki dengesizlik ile spondiloartrit ya da diğer inflamatuar hastalıkların gelişimi arasında bir ilişki olduğunu öngörmektedir. Bağırsak bakterileri ve sistemik inflamasyon arasındaki ilişki hakkında bilgi sahibi olmak için daha fazla araştırmaya gerek duyulmaktadır.
Reaktif artrit, bakteriyel enfeksiyonların tetiklediği bilinmekte olan tek spondiloartrit türüdür. En çok klamidya ya da gıda kaynaklı bir enfeksiyondan sonra ortaya çıkmaktadır.
Spondiloartrit teşhisi
Erken teşhis, semptomları yönetmeye yardımcı olmak ve komplikasyon veya sakatlık riskinizi azaltmak için önemlidir. Doktorunuz semptomlarınıza, tıbbi geçmişinize ve tıbbi muayenenize dayanarak spondiloartritiniz olduğundan şüphelenebilir.
Durum şu şekilde teşhis edilebilir:
Pelvisteki sakroiliak eklemlerin röntgeninin çekilmesi
Manyetik rezonans görüntüleme
HLA-B27 geninin saptanması için kan testi
Spondiloartrit için kimler risk altındadır?
Birisinin neden spondiloartrit olduğu her zaman bilinmeyebilir. Aşağıdaki durumlarda bu rahatsızlık için risk daha yüksek olabilir:
Spondiloartritli bir aile üyesine sahip olmak
HLA-B27 geni için testlerin pozitif sonuç vermesi
Bağırsaklarda sık sık bakteriyel enfeksiyonların olması
Sedef hastalığı ya da inflamatuar bağırsak hastalığı gibi başka bir inflamatuar rahatsızlığa sahip olmak
Çeşitli üniversitelerin yaptıkları araştırmalara göre, spondiloartrit Samilerde, Sibiryadaki eskimolarda ve Alaska halkında daha çok görülmektedir.
Spondiloartrit tedavi seçenekleri
Spondiloartrit üzerine yapılan tedaviler maalesef kesin sonuçlar vermemektedir. Yapılan tedaviler, ağrıların azalmasına, hareketliliğin artmasına ya da sürdürmeye, komplikasyon gelişme riskinin azalmasına odaklanmaktadır.
Sezgilere aykırı gibi görünse bile düzenli hareket etmek, durumla ilişkili rahatsızlığı yönetmekte kritik öneme sahiptir.
Tedavi çeşitleri kişiye göre yapılmaktadır, ancak çoğu tedavilerde şunlar bulunmaktadır:
Fizik Tedavi
Düşük etkili egzersiz
Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar
Kortikosteroid enjeksiyonları
Antiromatizmal ilaçlar
TNF alfa bloker ilaçlar
Antibiyotik kullanmak, reaktif artrit ile ortaya çıkan aktif bir bakteriyel enfeksiyonu tedavi etmek içindir. Şiddetli spondiloartrit vakalarında, kemik erimesini ya da kıkırdak hasarını tedavi etmek için ameliyat gerekebilir.
Sigara vücutta iltihaplanmanın neden olduğu bilinen başka bir nedendir. Sigara kullanıyorsanız, bırakmayı düşünmelisiniz. Doktorunuz, sizin için sigara bırakma programı ya da diğer destekleyici kaynakları bulmanızda yardımcı olabilir.
Yedikleriniz spondiloartritin düzelmesine yardımcı olur mu?
Spondiloartrit için özel bir diyet bulunmamaktadır. Yine de besin açısından yüksek yiyecekler tüketmek, genel sağlık için ve kilo alımını önlemek için hayati önem taşımaktadır. Fazla kilolar eklemlere ekstra baskı uygulamaktadır.
Bazı yiyecekler ve bileşenler iltihaplanmaya neden olabilir ve bu yüzden tüketmek sınırlandırılmalıdır. Bunlar yiyecekler şunlardır:
Şekerler
Kızartılmış yiyecekler
Doymuş yağlar ve trans yağlar
Rafine edilmiş karbonhidratlar
Monosodyum glutamat
Aspartam
Alkol
Vücuttaki iltihabın azalmasına yardımcı olmak için besin açısından yüksek gıdalar tüketin. Bu gıdalar aşağıdakiler gibidir:
Meyve ve sebze çeşitleri
Kepekli tahıllar
Lif
Yağsız protein
Yağlı balık
İltihap önleyemeye yardımcı baharatlar
Spondiloartrit, kemik incelmesine ve osteoporoza neden olabilmektedir, bu nedenle yeme alışkanlığınızda yeterli miktarda kalsiyum kullanmanızda önemli bir husustur.
Süt ürünleri çok fazla kalsiyum içermektedir. Araştırmalar, süt ürünlerinin laktoza alerjisi olan kişilerde iltihaplanmalara neden olabileceğini doğrulamıştır. Laktoza karşı duyarlıysanız, bunun yerine bitki bazlı kalsiyum kaynaklarını tercih edin, bu kaynaklara örnek olarak:
Yeşil yapraklı sebzeler
Baklagiller
Kuru incir
Ayrıca taze portakal suyunda da kalsiyum bulunmaktadır. Ispanak kalsiyum bakımından yüksektir, ancak oksalat bakımından da yüksektir. Oksalatlar kalsiyumla bağ oluşturur ve emilimi engeller.
Glütensiz yiyecekler Spondiloartrite yardımcı olur mu?
Bazı insanlar glütensiz yaşamanın spondiloartrit semptomlarında azalmalar olduğunu iddia etmektedir. Çölyak hastalığına sahipseniz glütenden kaçınılması gerekebilse de çölyak hastalığı bulunmaya kişilerde glüten duyarlılığı hala tartışmaların konusudur.
Bazı durumlarda, buğday ya da başka bir durumdan alerjen geliştiğinde, insanlar yemekten sonra glütenin kendilerini kötü hissettirdiğini düşünmektedir. Glütenin semptomları daha da kötüleştirdiğini savunuyorsanız, çölyak hastalığı için test yaptırmanız ve glütensiz bir diyet denemeniz konusunda doktorunuzla iletişime geçin.
Özet
Spondiloartrit durmadan gelişen bir durumdur. Bu rahatsızlığın seyrini tahmin etmek oldukça zor bir durumdur. Tüm bunlara rağmen, semptomlarını kontrol altına almak ve mümkün olduğunca sağlıklı olmak için doğru adımlar atılırsa çoğu insan için sonuçlar iyi olacaktır.
Düzenli egzersiz yapmak ve fizik tedaviye gitmek; hareketliliğin artması, sertlikleri ve ağrıların azalması için olumlu sonuçlar vermeye başlar. İltihaplanmayı azaltmak için reçetesiz ya da reçeteli ilaçlar da genellikle fayda göstermektedir.
Diğer bir sürü kronik durumlar gibi, spondiloartrit semptomları geçici olabilmektedir. Semptomlar da günden güne değişiklik gösterebilir. Uzun süren iltihaplanmalar nedeniyle kalp problemleri ve akciğerde sorun oluşması gibi komplikasyonlar nadir gözükmektedir.
Spondiloartrit ciddi bir durumdur. Ancak kontrol altına almak için doğru stratejiler yürüterek ve tutarlı bir tedavi türüyle, bu durumdaki çoğu insan hayatlarını daha iyi yaşamaktadır.
Comments