Bu yazımızda Safra taşı nedir? belirtileri ve tedavisi nelerdir? sorusuna cevap verdik.
Safra taşı nedir?
Safra kesesi, karnın sağ üstünde, karaciğerin hemen altında bulunan küçük bir organdır. Sindirime yardımcı olan yeşil-sarı bir sıvıların yani safrayı depolayan bir kesedir. Safra kesenizle ilgili oluşan sorunlar, genellikle safra kesesi taşı gibi safra kanalını tıkayan rahatsızlıklar olduğunda ortaya çıkar.
Çoğu safra taşı, kolesterol gibi safrada bulunan maddelerin sertleşmesi sonucu oluşur.
Safra taşı çok yaygındır ve genellikle asemptomatiktir. Bununla birlikte, safra taşı teşhisi konan kişilerin yaklaşık %10'u 5 yıl içinde gözle görülür semptomlar geliştirmektedir.
Safra taşı belirtileri
Safra taşları, karında ya da midenin ortasında ağrıya neden olabilir. Kızartılmış yiyecekler gibi yağ oranı yüksek yiyecekleri tükettikten sonra zaman zaman safra kesesi ağrıları yaşayabilirsiniz, ancak ağrılar aniden de ortaya çıkabilir.
Safra taşı sorunlarından kaynaklanan ağrılar çoğunlukla birkaç saat sürer, şiddetli hissedilebilir.
Safra taşı tedavi edilmezse ya da tanı konulmazsa semptomlar artabilir ve şunlar oluşabilir:
Yüksek sıcaklık
Hızlı kalp atışı
Ciltte ve göz beyazlarında sararma (sarılık)
Kaşınan cilt
Ishal
Titreme
Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
Iştah kaybı
Bu semptomlar safra kesesi enfeksiyonu belirtileri, karaciğer ya da pankreas iltihabı olabilir.
Safra taşı semptomları apandisit ve pankreatit gibi diğer sorunların semptomlarını taklit edebilir, bu sorunlardan bir ya da daha fazlasına sahipseniz doktora görünmenizin zamanı gelmiş demektir.
Asemptomatik safra taşları
Safra taşları ağrıya neden olmaz. Aksine, safra taşları safra kesesinden safranın hareketini engellediği zaman ağrı oluşur.
Araştırmacılara göre, safra taşı bulunan kişilerin yaklaşık yüzde 80'inde "gizli safra taşı" vardır. Bu, acı çekmedikleri ya da semptom göstermediği anlamına gelir. Bu durumlarda doktor safra kesesi taşlarını röntgen ya da karın ameliyatı sırasında farkeder.
Safra taşı tedavisi
Çoğu zaman, safra taşları acı vermedikçe safra taşı tedavisine ihtiyaç duyulmaz. Bazen bu rahatsızlığı fark etmeden geçirebilirsiniz. Ağrınız varsa, doktorunuz muhtemelen ameliyat ederek tedavi etmek isteyecektir. Çok nadir durumlarda ilaç kullanılabilir.
Ameliyatın komplikasyonları için risk altındaysanız, safra taşlarını tedavi etmenin cerrahi müdahale içermeyen birkaç yolu bulunmaktadır.
Safra taşı ameliyatı
Safra kesesini çıkarmak için yapılan ameliyata kolesistektomi denir. Yetişkinler üzerinde yapılan en yaygın ameliyatlardan biridir. Safra kesesi risk arzeden bir organ olmadığı için safra kesesiz de sağlıklı bir yaşam sürmek mümkündür.
İki tip kolesistektomi vardır:
Laparoskopik safra taşı ameliyatı
Bu ameliyat, genel anestezi kullanılan yaygın bir ameliyattır. Cerrah karnınızda üç ya da dört kesi atar. Daha sonra kesilerden birine küçük, ışıklı bir cihaz yerleştirir, taş olup olmadığını kontrol eder ve safra kesenizi dikkatlice çıkarır. Genellikle işlemin yapıldığı gün ya da herhangi bir komplikasyonunuz yoksa ertesi gün taburcu edilirsiniz.
Açık safra taşı ameliyatı
Bu ameliyat genellikle safra kesesinin iltihaplanması, enfekte ya da yaralı olması durumunda yapılır.
Safra kesesi alındıktan sonra ishal olabilirsiniz. Safra kesesinin çıkarılması, safranın karaciğerden ince bağırsağa direkt olarak gitmesini içerir. Safra artık safra kesesinden geçmez ve artık daha az konsantre hale gelir. Anında alınan olumlu sonuç ise ishale neden olabilen müshilin etkisidir.
Cerrahi gerektirmeyen tedaviler
Hasta çok yaşlı olduğu için ameliyat yapılamıyorsa, doktorların safra taşlarından kurtulması için birkaç yolu daha vardır.
Oral çözünme tedavisi, safra taşlarının küçük parçalara ufalanması için ursodiol (Actigall) ve chenodiol (Chenix) ilaçlarının kullanılmasını içerir. Bu ilaçlar, taşları parçalamak için safra asitlerinin etkinliğini arttır. Bu tedavi en çok kolesterol taşlarını kırmak için kullanılır ve olumlu sonuçların alınması aylar ya da yıllar sürebilir.
Şok dalgası litotripsi başka bir cerrahi gerektirmeye işlemdir. Bir litotriptör, bir kişiye verilen geçen şok dalgaları üreten bir makinedir. Bu şok dalgaları safra taşlarını küçük parçalara ayırır.
Safra kesesinin perkütan drenajı, safrayı temizlemek için safra kesesine steril bir iğne yerleştirilmesini içerir. Daha sonra drenaja yardımcı olmak için bir tüp takılır.
Safra taşları için risk faktörleri
Safra taşları için bazı risk faktörleri yeme alışkanlıklarıyla ilgiliyken, diğer faktörler kontrol altına alınamaz. Kontrol edilemeyen risk faktörleri ise yaş, ırk ve cinsiyet gibi şeylerdir.
Safra taşı ve yaşam tarzı
Obezite ile yaşamak
Yağ ya da kolesterol açısından yüksek ve lif açısından düşük bir yeme alışkanlığı
Hızlı kilo kaybı yaşanması
Tip 2 diyabetle yaşamak
Safra taşı ve genetik
Kadın olmak
Ailede safra taşı geçmişi olması
60 yaşında ya da daha büyük olmak
Safra taşı ve diğer hastalıklar
Sirozla yaşamak
Hamile olmak
Kolesterolü düşürmek için güçlü ilaçlar kullanmak
Yüksek östrojen içeriğine sahip ilaçlar kullanmak (doğum kontrol hapları gibi)
Bazı ilaçlar safra taşı riskini arttırırken, doktorunuza danışmadan ve onayını almadan bu ilaçları kullanmayın.
Safra taşı teşhisi
Doktor, gözle görülür renk değişiklikleri için gözleri ve cildi kontrol etmeyi içeren fizik muayene testi yapar. Sarımsı bir renk tonu, vücudunuzdaki çok fazla bilirubininden kaynaklanmaktadır.
Muayene, doktor vücudun içini görmesine yardımcı olan tanı testleri kullanmayı içerir. Bu testler şunlardır:
Ultrason. Ultrason karın görüntülerini üretir. Safra taşına sahip olduğunuzu doğrulamak için genellikle tercih edilen görüntüleme yöntemidir. Akut kolesistit ile ilişkili anormallikleri de ultrason testlerinde görülebilir.
Karın BT taraması. Bu görüntüleme testi, karaciğerin ve karın bölgesinin ultrasonik fotoğraflarını çeker.
Safra kesesi radyonüklid taraması. Bu taramanın tamamlanması yaklaşık bir saat sürebilir. Bir uzman damarlara radyoaktif bir madde enjekte eder. Madde kandan karaciğere ve safra kesesine gider. Bu taramada, taşlardan kaynaklanan safra kanallarında oluşan enfeksiyon ya da tıkanmaya neden olan kanıtlar ortaya çıkabilir.
Kan testleri. Doktor kandaki bilirubin miktarını ölçecek olan kan testleri yapabilir. Testler ayrıca karaciğerin ne kadar iyi verim sağladığını belirlemede yardımcı olur.
Yeme alışkanlıkları ve tüketilmesi gereken yiyecekler
Durumunuzu iyileştirmek ve safra taşı riskini azaltmak için şu ipuçlarını deneyin:
Daha az rafine karbonhidrat (kurabiye ve beyaz ekmek gibi) ve daha az şeker tüketmeye çalışın.
Safra kesesinin kasılmasına ve düzenli olarak boşaltım yapmasına yardımcı olabilecek balık ve zeytinyağı gibi sağlıklı yağ alımını arttırın.
Günde uygun miktarda lif tüketin (kadınların günde 25 gram, erkeklerin günde 38 gram lif tüketmesi gerekmektedir).
Her gün çeşitli fiziksel aktiviteler yapın.
Bol bol su tüketin
Kilo vermek istiyorsanız bu işlemi yavaş yavaş yapmalısınız. Hızlı kilo kayıpları, safra taşı ve diğer sağlık sorunlarının riskini arttırabilmektedir.
Safra taşı nasıl önlenir?
Safra taşlarını tamamen önlemenin kesin bir yolu olmasa da kolesterol oluşumunda önemli bir rol oynamaktadır. Ailenizde safra taşı geçmişi varsa, doktorunuz doymuş yağ içeriği yüksek gıdaları tüketmemenizi söyleyecektir. Yüksek yağlı yiyeceklerden bazıları şunlardır:
Sosis gibi yağlı etler
Kekler ve kurabiyeler
Domuz yağı ve krema
Yüksek yağ içeren peynirler
Obezitesi bulunan insanlar safra taşıyla yaşamaya daha yatkındır. Bu nedenle kilonuzu korumak, taş oluşma riskini de azaltabilir.
Özet
Doktorunuz safra taşı teşhisi koyduysa ve taşları ya da safra kesenizi çıkarmak için ameliyat olmanız gerektiğine söylüyorsa, ameliyat sonrası sonuçlar genellikle olumlu olur. Çoğu durumlarda taş çıkarma işleminde yeniden nüksetme olayı olmaz.
Ameliyat olamıyorsanız ve taşları düşürmek için ilaç kullanmanız gerekiyorsa, safra taşlarının nüksetme olasılığı yüksektir, bu nedenle durumun doktor tarafından nasıl ilerlediğini izlemesi gerekir.
Safra taşlarınız semptomlara neden olmuyorsa, hiçbir tedavi yapmanız gerekmez. Yine de taşların büyümesini ve sorun yaratmamasını engellemek günlük alışkanlıklarınızda değişiklikler yapmanızı öneririz.
Kommentare