İltihaplı Romatizma Nedir? Türleri, Tedavisi ve Risk Faktörleri

İltihaplı Romatizma Nedir? Türleri, Tedavisi ve Risk Faktörleri hakkında bu yazımızda detaylı bilgilere yer verdik.

İltihaplı romatizma, en yaygın artrit olmak üzere düzinelerce farklı sağlık durumunun kapsanması için kullanılan genel bir terimdir. Romatizma eklemleri, kasları ve bağ dokularında alevlenen hastalıkları ifade etmektedir. Deri ve diğer organlar da bu durumdan etkilenebilir.

Birçok romatizmal hastalık otoimmün durumdur, yani vücuttaki bağışıklık sistemi kendi sağlıklı kemik ve dokularına saldırmaya başlar. Bu nedenle, romatizmal durumlar tedavi edilip yönetilmesine rağmen genellikle kronik ve uzun sürmektedir.

Yaygın romatizmalar arasında artrit, lupus ve gut türleri bulunmaktadır. Bu otoimmün ve kas-iskelet bozulmalarının tedavisinde ve tanısında uzmanlaşmış doktorlara romatolog denilmektedir.

Suprapatellar Bursit Nedir? Neden Olur? Egzersiz ve Tedavisi

İltihaplı Romatizma Türleri

Birçok iltihaplı romatizmal durum ortak ya da benzer semptomlara sahip olabilse de önemli farklılıklar bulunmaktadır. Semptomlar ve tedavi seçeneklerinin dahil olması üzere en yaygın romatizmal hastalık türlerini aşağıdaki yazıyı okuyarak öğrenebilirsiniz.

El Artriti Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi

Romatizmal Eklem İltihabı ve İltihaplı Romatizma

Romatoid artrit (RA), şişmiş ve iltihaplı eklem geliştiren kronik inflamatuar bir rahatsızlıktır. Romatoid artrit’li insanlarda, bağışıklık sistemi ağrılı olabilen eklemlerin astarına saldırmaya başlamaktadır.

Zamanla Romatoid artrit, kemik ve kıkırdağı tahrip etmeye başlar, çevredeki kasların ve bağların zayıflamasına neden olarak eklemlerin kalıcı olarak hasar görmesine neden olmaktadır. Yaşanan etkiler genellikle el ya da ayak parmaklarındaki eklemler gibi vücudun daha küçük eklemlerinde izole edilmektedir.

Romatoid artrit ayrıca aşağıdakiler de dahil olmak üzere sistemik semptomlara sahip olabilir:

Akciğerler
Gözler
Kan damarları
Deri

Romatoid artrit’in ilk göze çarpan semptomu genellikle ellerde ya da ayaklarda ağrılı ve sert eklemlerin oluşmaya başlamasıdır.

Eroziv Osteoartrit Nedir?

Gut ve İltihaplı Romatizma

Gut, genellikle bir eklemde görülen ve alevlenmeler halinde ortaya çıkan iltihaplı bir hastalıktır. Vücut dokularındaki bir eklem çevresinde daha fazla ürik asit kristali biriktiğinde gut tetiklenmeye başlar. Bu iğne şeklindeki ürik asit kristalleri etkilenen bölgede ağrı ve iltihaba neden olmaktadır.

Gut genellikle ayak başparmağında görülür, ancak diğer eklemlerde de görülmesi normaldir. Şişlik, kızarıklık ve sıcaklık hissetmeye başlanır. Durum çok uzun süre boyunca tedavi edilmezse, kristallerden tophi olarak bilinen sert nodüller gelişebilir. Ürik asit kristalleri ayrıca böbrek fonksiyonlarının da azalmasına neden olabilir.

Araştırmalara göre gut için risk faktörleri şunlardan oluşmaktadır:

Alkol içmek
Yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren içecekler içmek
Yaşlanmak
Fazla kilolu olmak ya da obeziteye sahip olmak
Yüksek tansiyon
Kronik böbrek hastalığı

Lupus ve İltihaplı Romatizma

Lupus otoimmün bir rahatsızlıktır. Kadınlarda daha yaygın bir durumdur. Ancak bu hastalığın şiddeti erkeklerde daha kötü sonuçlar oluşturmaktadır.

Birden fazla lupus türü bulunmaktadır, ancak en yaygın tür sistemik lupus eritematozus’tur. Semptomlar diğer koşulları taklit ettiğinden dolayı lupusun teşhis edilmesi daha zor bir durumdur.

Birçok romatizma türü gibi, lupusta sıklıkla alevlenmeler ya da semptomların daha kötü olduğu dönemlerde yaşanmaktadır.

Lupus şunlardan oluşmaktadır:

Kas ve eklem ağrısı
Deri döküntüleri (özellikle malar döküntüsü)
Yüksek ateş
Tükenmişlik
Göğüs ağrısı ya da nefes alma zorluğu
Saç kaybı
Ağızda ülser oluşması

Bursit Nedir? Belirtileri, Türleri, Teşhis ve Tedavisi

Skleroderma ve İltihaplı Romatizma

Skleroderma, vücudun çeşitli bölgelerinde bulunan bağ dokularını etkileyen, nedeni bilinmeyen kronik bir yara izi durumudur. Skleroderma lokalize ya da sistemik olabilmektedir.

Skleroderma, vücudun yaraları iyileştirmesi için kandırmaya başlar ve kolajen üretimini artırır. Kolajen, vücudun dokularını korumak ve onarmak için gerekli bir proteine denir. Kolajenin aşırı üretilmesi sonucunda sert ve sıkı cilt lekeleri oluşturur.

Lokalize skleroderma çoğunlukla cildi etkilerken rengi değişebilen kalınlaşmış cilt lekelenmelerine ya da cilt çizgilerine neden olur. Sistemik skleroderma kalsiyum birikmesine, sindirim sorunlarına ve diğer cilt rahatsızlıklarına neden olabilir. Sklerodermalı birçok insan da aşırı yorgunluk görülmektedir.

Sjögren sendromu ve İltihaplı Romatizma

Sjögren sendromu, gözlerde ve ağızda nem eksikliğinin nedenidir. Vücudun bağışıklık sistemi, tükürük ve gözyaşı üreten bezlerdeki sağlıklı hücrelere saldırmaya başlayarak kuruluğa neden olmaktadır.

Araştırmalar, kadınların Sjögrens'e sahip olma ihtimalinin erkeklerden 9 kat daha yüksek olduğunu açıklamaktadır. Hastalığa hem genetik hem de çevresel faktörlerin neden olduğu saptanmıştır. Yaşanan semptomlar; ağrı kesici ilaçlar ve nem replasmanı (losyon ve merhem, göz damlası) ile tedavi edilmektedir.

Ağız kuruluğu ve kuru gözlere ek olarak, Sjögrens ayrıca şunlara da neden olabilmektedir:

Kas ve eklem ağrısı
Kuru cilt ve döküntüler
Vajinal kuruluk
Tükenmişlik hissi

Vaskülit ve İltihaplı Romatizma

Vaskülit, kan damarlarında nadir olarak görülen ancak genelllikle yaşamı tehdit eden bir iltihaplanmadır. İskemi olarak bilinen dokuya kan akışının azalmasıyla oluşmaktadır. Etkilenen kan damarının ulaştığı dokuda şiddetli ağrı oluşmaya başlar.

Dev hücreli arterit (temporal arterit), lökositoklastik ya da aşırı duyarlılık vasküliti dahil olmak üzere biden fazla farklı vaskülit türü bulunmaktadır. Semptomlar türlerine göre değişiklik gösterir ve vaskülit genellikle ilaçla tedavi edilir.

Vaskülitin belirti ve semptomları şunlardan oluşabilmektedir:

Tükenmişlik hissi
Yüksek ateş
Kas ya da eklem ağrıları
İştah kaybı, kilo kaybı
Cilt problemleri (mor ya da kırmızı şişlikler, nokta kümeleri, kurdeşen)
Göz problemleri (bir gözde körlük; dev hücreli arteritin ilk belirtisi olabilir)
Mide bulantısı ve kusma
Sinüs enfeksiyonları
Kalp çarpıntısı

İltihaplı Romatizma Tedavisi

Romatologun talimatlarına uymak çok önemlidir. Birçok romatizmal durum, tedavi edilmediği zaman hızla kötüleşmeye başlar ve uzun yıllar boyunca süren sağlık komplikasyonlarına neden olur.

Yapılan tedavi genellikle aşağıdakilerin bir kombinasyonunu içermektedir:

İlaç tedavisi
Fizik Tedavi
Yaşam tarzında değişiklikler

Romatizma için kullanılan ilaçlar şunlardır:

Steroid içermeyen antienflamatuar ilaçlar (NSAID'ler). Bu ilaçlar ağrının azalmasına yardımcı olabilecek ve iltihabı azaltabilecek reçetesiz satılan ilaçlardır. Yaygın markalar arasında Advil (ibuprofen) ve Aleve (naproksen) bulunmaktadır.
Kortikosteroidler. Ağızdan alındığı zaman, steroidler bağışıklık sistemi aktivitesini azaltabilirken genel iltihabı azaltabilir. Daha lokalize etkiler için bazı steroidler enjekte edilmektedir. Bu ilaç grubu, Prednizon ve Kortizon içermektedir.
İmmünosupresif ilaçlar. Bu ilaçlar bazı kortikosteroidleri içerirken Humira (adalimumab) ve Enbrel (etanercept) gibi biyolojik ilaçlarında dahil olduğu çok geniş bir sınıftır. İmmünosupresifler, hasarın ve iltihabın önlenmesi için bağışıklık sistemi aktivitesini azaltmayı amaçlar. Ek olarak, özellikle uzun süre boyunca kullanıldığı zaman önemli yan etkilere neden olabilmektedir. Zararlı enfeksiyonlara karşı daha duyarlı bir hale gelebilirsiniz.

Gut, reçeteli anti-inflamatuar kolşisin (Colcrys) ile tedavi edilmektedir. Bir gut atağı yaşamaya başladığınızda alevlenmelerin önlenmesi ya da semptomların kontrol altına alınması için kolşisin düzenli olarak alınmaktadır. Ataklar sıklaşmaya başlarsa, doktor vücudun idrarla atamadığı fazla kristallerin erimesi için ilaçlar reçete edebilmektedir.

Bazı romatizmal hastalıklar, tedavi edilmezse veya ciddi bir aşamaya ilerlerse güçten düşürücü olabilir. Bu, kendinize bakmanızı, çalışmanızı veya hareketli olmanızı engelleyebilir. Bazı kişilerde, özellikle yaşlı yetişkinlerde, tedavi yaklaşımlarına ek olarak hareket yardımcıları veya bakıcılar gerekli olabilir.

İltihaplı Romatizma Risk Faktörleri

Kalıtsallık, çoğu romatizmal durumlarda birincil risk faktörüdür. Bazı önemli biyobelirteçler kanda test edilmektedir.

Kadınlar romatoid artrit, lupus ve skleroderma da dahil olmak üzere diğer otoimmün hastalıklara karşı daha savunmasızdırlar. Bunun nedeni hala tam olarak bilinmemesine rağmen östrojenin bir rol oynadığı düşünülmektedir.

Romatizmal sorunlar her yaşta ortaya çıkabilmektedir, ancak çoğu risk yaşla beraber orantılı bir şekilde artmaktadır. 10 lupus teşhisinden dokuzunda 15 ile 44 yaş aralığı kadınlardır. Romatoid artrit başlangıcı en riskli olduğu yaşlar 60’lı yaşlardır.

Birçok tetikleyici ayrıca hastalığın başlangıcını ve ilerlemesini hızlandırmakta ve kötüleştirmektedir. Besleyici bir yeme alışkanlığı ve düzenli egzersiz yapmak, rahatsızlığın önlenmesi için önem arz eder.

Ne zaman doktora görünmeli

Eklem ağrılarına ayağınızın aniden bükülmesi gibi kazalar sebep olabilir ve kısa bir süre içinde iyileşebilir. Ancak iyileşme süresi uzuyorsa ve ağrı giderek artıyorsa kesinlikle doktora görünmeniz gerekir. Ayrıca ağrının olduğu yerde kızarıklık ve şişkinlik varsa yine bir doktora görünmenizde fayda vardır.

Ailenizde bildiğiniz romatizma vakaları bulunuyorsa, sizde de bulunması riski hakkında doktora danışabilirsiniz.

Sonuç

İltihaplı romatizmalar, eklemleri ve kasları büyük olasılıkla etkileyen ve otoimmün hastalıklar sınıfında bulunan hastalıklardır.

Genellikle iltihaplı romatizma bulunan kişiler yorgunluk, eklem ağrıları, ciltte kızarıklık ve şişkinlik gibi semptomlar yaşarlar.

Bu hastalıklar tedavi edilemezler ancak semptomlar ilaç, fizik tedavi ve ameliyat gibi yöntemler ile tedavi edilebilirler.