Hipertiroid (Aşırı Aktif Tiroid) Nedir?

Hipertiroid (Aşırı Aktif Tiroid) Nedir? sorusunun cevabını bu yazımızda sizler için aktardık. Daha fazla bilgi edinmek için okuyun!

Hipertirod, tiroid bezinin fazla tiroid hormonu üretmesi sonucu ortaya çıkan hastalığa denir. Graves hastalığının yanı sıra çeşitli birçok sağlık sorunu da Hipertiroide neden olabilmektedir.

Bu bez, boynun önünde bulunan kelebeğe benzeyen bir bezdir. Hücrelerin nasıl bir şekilde enerji kullanması gerektiğini kontrol eden iki ana hormon (tiroksin (T4), triiyodotironin (T3)) salgılamaktadır. Salgılanan bu hormonlar sayesinde metabolizma da düzenlenir.

Tiroidin çok fazla tiroksin ve triiyodotironin üretmesi sonucu vücut sistemini hızlandırmaya başlar ve vücutta yıkıma başlar. Hipertiroid erken zamanda teşhis edilir ve tedaviye başlanırsa semptomlar hafifler ve komplikasyonlar önlenir. Hipertiroid Tedavisi Doğal Yöntemler Bilinmesi Gerekenler

Hipertiroid Nedenleri

Çok fazla koşul hipertiroide neden olabilmektedir. Hipertirodin en yaygın nedeni otoimmün rahatsızlık olan zehirli guatrdır. Bu hastalıkta, bağışıklık sistemi tiroid bezine antikorla saldırmaya başlar. Bu saldırı sonucun çok fazla miktarda hormon salınımı gerçekleşir.

Zehirli guatr kadınlarda daha fazla görülmektedir. 2011 yılında yapılan bir araştırmada, bu hastalığın gelişimine çevresel faktörler neden olsa da kalıtsal özellikler taşıdığı da açıklanmıştır. Aile ve ikiz bebekler üzerinde yapılan araştırmaların çoğunda tek bir gen kusuru yerine birden fazla gende küçük değişikliklerin olduğu kanısına varılmıştır.

Herhangi bir yakın akrabada hipertiroid hastalığı bulunuyorsa bunu doktorunuza bildirmeniz gerekmektedir. Bu sayede risk faktörleri daha çok belirginleşir.

Hipertiroidin diğer nedenleri aşağıdakilerden oluşmaktadır:

Aşırı iyot. Bu mineral tiroksin ve triiyodotironin hormonları için önemli bir bileşendir. Çok fazla kullanımı hipertiroide neden olabilir.
Süt, balık ve iyot gibi yiyecekler yoluyla alınmaktadır. Bu mineral ayrıca amiodaron, tıbbı kontrast boya ve öksürük şurupları gibi bazı ilaçların içerisinde bulunmaktadır.
Tiroidit (tiroid iltihabı). Tiroidit, hormonların çok fazla ya da çok az üretilmesi sonucunda tiroid bezinin şişmesine neden olmaktadır.
İyi huylu tiroid nodülleri. Nodüller, çoğu zaman nedeni bilinmeyen bir şekilde tiroid bezinde gelişen topaklardır. Bazı tiroid nodülleri aşırı bir şekilde tiroid hormonu salgılasa da hepsi iyi huyludur. Bu nodüllere iyi huylu tümör ya da adenom denilmektedir.
Toksik adenom. Bazı tiroid nodülleri kanserli ya da kötü huylu hücrelerdir. Gelişen nodülün iyi ya da kötü huylu olup olmadığı ince iğne aspirasyonu (doku biyopsisi) ya da ultrason ile belirlenebilmektedir.
Testis ya da yumurtalık tümörleri.
Kanda büyük miktarda T4 bulunması. Yüksek seviyelerdeki T4, tiroid hormun ilacı olan levotiroksinin fazla kullanımından ya da diyet sırasında alınan takviyelerden kaynaklanmaktadır.

Hipertiroid Beslenme Kılavuzu - Bilmeniz Gereken Her Şey

Hipertiroid ve tirotoksikoz

Hipertiroid ve Tirotoksikoz, bazı zamanlarda isimce karıştırılsa da aynı anlama gelmemektedir. Hipertiroid aslında tirotoksikozun çeşitlerinden birisidir.

Hipertiroid, tirodi hormonunun aşırı bir şekilde üretilmesi iken; tirotoksikoz ise ilaçtan, bezden ya da herhangi bir başka nedenden dolayı oluşup oluşmadığına bakılmaksızın vücutta çok fazla tiroid hormonu varlığına denilir.

Hipertiroid Belirtileri

Hipertiroidi belirtileri fiziksel olarak apaçık olabilirken, diğer semptomların varlığı ise muammadır. Semptomların ilk başlarda fark edilmesi zordur. Bazı zamanlarda hipertiroid kaygı ile karıştırılabilmektedir.

Araştırmalara göre, iştah olmasına rağmen yaşanan kilo kayıpları, sinirli ya da gergin hissetmek, yorgunluk, düzensiz ya da hızlı olan kalp atışları, uyumakta zorluk çekmek, kas zayıflaması, aşırı ekilde ısınmak, elde titremeler ve sıklaşan bağırsak hareketleri hipertiroidi ayırt eden semptomlardır.

Tiroid bezi, tek taraflı ya da simetrik guatra dönüşebilmektedir. Guatr, tiroid bezinin büyümesine ve boyun tabanında şişkinliğin olmasına denilmektedir. İyot eksikliğinden dolayı guatr gelişmektedir.

Ayrıca gözler şişkinleşmeye başlar. Bu durumun tıbbi ismi ekzoftalmidir. Ekzoftalmi zehirli guatr hastalığı ile bağlantılıdır.

Uzun süreler boyunca görülen ve tedavisi yapılmayan tiroid hastalığında saçlarda kırılma ve dökülme meydana gelir.

Subklinik Hipertiroid Nedir? Belirtiler, Teşhis ve Tedavi

Hipertiroid Komplikasyonları

Tedavi görmeyen hipertiroid aşağıdaki risklerin artmasına neden olmaktadır:

Tiroid fırtınası. Bu hastalık nadir olarak görülmekte olup tedavi edilmeyen hipertiroidin bir sonucu olarak oluşmaktadır. Vücutta çok fazla tiroid hormonu olmasından dolayı metabolizma hızlanmaya başlar. Bu komplikasyonda; yüksek tansiyon, hızlı kalp atışları ve yüksek ateş gibi hayati tehlikesi olan semptomlar görülmektedir.
Hamilelik komplikasyonları. Bu komplikasyonlar, hamilelik sırasında hipertiroid geliştiren insanlarda ve mevcut tiroid bozukluklarına sahip hamilelerde sıkça görülmektedir.
Tiroid hormon seviyelerinin yüksek olması hem anneye hem de fetüse zarar verir. Bunun riski ise düşük ve erken doğumdur. Hamilelik esnasında yapılan tiroid hormonu kontrolleri oluşan düzensizlikleri tespit edebilir. Doktorlar bunun tedavisi için ilaç reçete etmektedir.
Osteoporoz. Kemiklerin incelmeye ve zayıflamaya başlamasına osteoporoz denilmektedir. Hipertiroidde osteoporoza neden olabilecek etkilere sahiptir.
Tedavi anında ve tedavi bittikten sonra kalsiyum ve D vitamini kullanmak kemik sağlığının iyileşmesine yardımcı olmaktadır. Spor yapmak da osteoporozun gelişmesine engel olmaktadır.
Kanser. Hipertiroidi bulunan bazı hastalarda tiroid kanserinin gelişmesi olağan bir durumdur. 2018 yılında yapılan araştırmada, tiroid kanserinin, insanların daha fazla agresifleşmesine neden olduğu saptandı. Ayrıca bu araştırma insanlarda kötü prognozların da gelişebileceğini öne sürdü.

Hipertiroid, atriyal fbirilasyona (düzensiz kalp atışları sonucunda oluşan felç) ve konsejif kalp yetmezliğine de neden olabilmektedir.

Tedavi edilmeyen tiroid bozukluğu vücuda zarar vermeye başlar. Ayrıca tedavi edilmediği zaman tıbbi acil bir duruma dönüşür. Hipertiroid ve tiroid hastalıklarının teşhis edilmesi için basit kan testleri yapılmaktadır. Hipertiroid semptomlarına sahip olduğunuzu düşünüyorsanız en kısa sürede doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.

Hipertiroid Kilo Artışına Neden Olabilir mi?

Hipertiroid Teşhisi

Doktorlar teşhis sırasında kişisel ve ailede bulunan hastalıkları da değerlendirecektir. Ardından fiziksel muayene yapılır. Doktorlar hipertiroidi çoğu zaman; klinik belirtilere, semptomlara ve laboratuvar testlerini kullanarak teşhis etmektedir.

Kullanılan tanı testleri şunlardan oluşmaktadır:

T4, serbest T4 ve T3 düzey testleri. Bu testler kandaki tiroid hormon (T3 ve T4) seviyelerini ölçmektedir.
Tiroid uyarıcı hormon (TSH) düzey testi. TSH, tiroid bezinin hormon üretilmesi için uyarı yapan bir hipofiz bezi hormonudur. Tiroid seviyeleri yüksek olduğu zaman hipofiz bezleri TSH üretimini azaltmaya başlar. Anormal seviyelerdeki düşük TSH, hipertiroidin erken belirtilerinden birisidir.
Tiroid taraması (Radyoaktif iyot tedavisi). Bu test, kan dolaşımına ne kadar iyot alındığını ölçer ve tiroidin aşırı aktifliği hakkında bilgi verir. Doktorlar hastalara bu test sırasında tablet ya da sıvı şeklinde iyot kullandırır.
Ardından küçük özel kameralar, tiroid görüntülerini çekme başlar. Bu tarama, hastalığın nedeninin bez mi yoksa tek bir alandan mı kaynaklandığını daha anlaşılır hale getirir.
Tiroid ultrasonu. Ultrason, tiroid bezinin boyutunu ve bez içindeki/etrafıdaki kitleleri ölçer. Ayrıca doktorlar bulunan kitlelerin katı ya da kistik yapıda olup olmadığını belirlemek için ultrason kullanır.
Bilgisayarlı tomografi ya da manyetik rezonans görüntüleme. Bilgisayarlı tomografi ya da manyetik rezonans görüntüleme, hipofiz tümörlerinin varlığını gösterebilmektedir. Ultrason tercih edilmediği zamanlarda bu görüntüleme testleri kullanılır.

Doktorlar ilk olarak bu testlerin bazılarının yapılmasını ister. Ek olarak, endokrinolog’a görünmek daha iyi sonuçlar vermektedir. Endokrinologlar, hormonlarla ilgili rahatsızlıkların tedavisi ve kontrol edilmesi konusunda bu alanın uzmanlarıdır.

Hipotiroid ve Hipertiroid Arasındaki Farklar Nelerdir?

Hipertiroid Tedavisi

İlaç tedavisi

Antitiroid ilaçların kullanılması tiroid hormonlarının üretilmesini engellemektedir. Yaygın olan anti-tiroid ilaçları (propiltiourasil ve metimazol) tionamid adı verilen sınıfta bulunur.

Tionamid son yıllarda hipertiroidin tedavisinde aktif olarak kullanılmaktadır. Bu ilaçlar hem çocukların hem de yetişkinlerin kullanmasına uygun tasarlanmıştır. Bu ilaçların saç dökülmesi, döküntü ve eklem ağrısı gibi yan etkileri bulunmaktadır. Nadiren karaciğerin hasar almasına neden olabilir.

Hamileyseniz ya da başka ilaçlar kullanıyorsanız bu ilaçları kullanmadan önce mutlaka doktorunuza söyleyin. Bu ilaçları her zaman doktorun önerdiği şekilde alın.

Radyoaktif iyot

Radyoiyodin olarak adlandırılan Radyoaktif iyot, vücuttaki dokulara zarar vermeden tiroid hormonu üreten hücreleri yok etmektedir. Bu ilaç oral tablet ya da sıvı şeklinde tüketilmektedir.

Hipertiroid için radyoiyot tedavisi gören çoğu kişide hipotiroid gibi zıt bir komplikasyon gelişir. Ancak bu komplikasyonun tedavisinin kolay olmasının yanı sıra günlük olarak tiroid hormon takviyeside alınmaktadır. Radyoaktif iyot, tiroid kanserinin tedavisinde yüksek dozlarda alınmaktadır.

Yüksek dozla radyoaktif iyot kullanımı nadiren belirli kanserlerin olma riskini arttırabilmektedir. Bu risk, hipertiroid tedavileri için alınan daha düşük dozlar için geçerli değildir.

Yüksek dozda radyoaktif iyot kullanımı yan etkilere neden olabilmektedir. Bu yan etkiler mide bulantısı, boyun ağrısı ve ağız kuruluğu olabilir. Yüksek dozda radyoaktif iyot kullanmak doğurganlığı da etkiler.

Ameliyat

Tiroidetkemi tedavisinde tiroid bezinin bir kısmı ya da tamamı alınmaktadır. Bu ameliyat sadece hipertiroidli bazı kişiler için yapılırken istisnalara bağlı olarak da değişkenlik gösterebilir. Uygulanan diğer tedavilere yanıt vermeyen hastalara cerrahi müdahale yapılır.

Bezin ameliyatla alınması; tirotoksikoz, tiroidit ve diğer tiroid kanser türlerinin tedavisi içindir.

Ameliyatla tiroid bezinin alınması, hayatın geri kalanında bez üretemediği için tiroid takviyesi kullanmayı gerektirir. Levotiroksin, tiroidin T4 hormonunun sentetik bazlı versiyonudur. Genellikle hap olarak kullanılır. Bu ilaç, çok az miktarda hormon salgılayan düşük aktif tiroidi yani hipotiroidi önlemektedir.

Yapılan tüm ameliyatlar gibi tirodi ameliyatı da beraberinde komplikasyon ve riskler getirir. Bu ameliyatı genellikle endokrin cerrahları, genel cerrahlar ya da K.B.B uzmanı yapmaktadır.

Hipertiroid Risk Faktörleri

Hipertiroidin kısaca risk faktörleri şunlardır:

Cinsiyet. Kadınların hipertiroid geçirme olasılığı erkeklere göre çok daha fazladır. Araştırmalar bunun nedeninin hormonlardan dolayı kaynaklandığını düşünmektedir.
Gebelik. Hamile olmak bazı insanlarda hipertiroidin aktifleşmesine neden olabilir. Bu durumda hem anne hem de fetüs tehlike altındadır.
Yaş. 60 yaşı ve üstü insanlar için hipertiroid daha çok risk teşkil eder.
Genetik. Ailenizde bu hastalığı geçiren birisi varsa sizde de görülme olasılığı yüksektir. Çünkü bu hastalık kalıtsal olarak aktarılabilmektedir.
İyot fazlalığı. Kullandığınız ilaçlardan ya da tükettiğiniz yiyeceklerden çok fazla iyot alımı olabilir.
Başka bir rahatsızlığa sahip olmak. Primer adrenal yetmezlik, tip 1 diyabet ya da pernisiyöz anemisi bulunan kişilerin hipertiroid geçirme riski yüksektir.

Yaşam tarzında değişiklikler yapmak hipertiroid olma riskini azaltmanın önemli bir yoludur. Bu değişiklikler, gerektiği zamanlarda takviyeler almayı, yeterli ve dengeli beslenmeyi ve uzun süre boyunca da spor yapmayı içermektedir. Yaşam tarzınızda değişiklikler yapmadan önce doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.

Graves hastalığının riski tespit edilirse sigara ve tütün ürünlerinden uzak durmaya çalışın. 2007 yılında Norveç’te yürütülen çalışmada, sigara içen insanlarda tiroid seviyelerinin daha yüksek olduğu bulundu. Sigara içen kadınlarda, hipertiroid prevelansı içmeyen kadınlara göre neredeyse 2 kat daha yüksektir.

Özet

Tiroid bezinin çok fazla hormon üretmesinin çok fazla nedeni bulunmaktadır.

Graves hastalığı gibi tiroid rahatsızlıklarına dair kalıtsal yatkınlıklar, metabolizmada çok fazla iyotun bulunması ya da hamilelik durumları hipertiroidin gelişmesine neden olabilmektedir. Düzenli ve dengeli beslenmek, spor yapmak ve sigara ile tütün ürünlerinden uzak durmak hastalığa yakalanma riskini azaltabilmektedir.

Hipertiroid; kan ve görüntüleme testlerinin yanı sıra semptomlar ile deteşhis edilebilmektedir. İlaç tedavisi, ameliyat ya da radyoaktif iyot tedavileri uygulanmaktadır.

Hipertiroidin uzun vadedeki sonuçları, hastalığın nedenine göre değişiklik göstermektedir. Graves hastalığı da dahil olmak üzere çoğu vaka tedavi edilmezse durum kötüleşmeye başlar ve yaşamı tehdit eder. Ayrıca unutmamak lazımdır ki, hipertiroid tedavileri sayesinde bir sürü insan bu hastalıktan kurtulmuş ve sağlığına kavuşmaktadır.

Tiroid türlerinden birine sahip olduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuzla iletişime geçmelisiniz. Hipertiroidin en yaygın semptomları; iştah olmasına rağmen yaşanan kilo kaybı, guatr ve şiddetli yorgunluktur. İlgili doktor semptomları değerlendirir, gerekli testleri yapar ve uygun görürse bir endokrinoloğa sevk eder.