top of page

Hiperkapni Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi

Hiperkapni Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi hakkında bu yazımızda detaylı bilgilere yer verdik.

Hiperkapni Nedir?
Hiperkapni Nedir?

Hiperkapni nedir?



Hiperkapni ya da hiperkarbi, kan dolşaımında çok fazla karbondioksit (CO2) bulunmasına denilmektedir. Genellikle hipoventilasyon ya da düzgün nefes almama, ciğerlere oksijen alamama sonucunda oluşmaktadır. Vücut yeterince oksijen almadığı zaman ya da karbondioksit salımı yapmadığı zaman, oksijen ve CO2 seviyelerinin dengelenmesi için derin bir nefes almayı ya da aniden çok hava solumayı gerektirebilir.


Bu durum her zaman endişe etmenizi gerektirmez. Örneğin, derin uyurken nefesi sığ alıp veriyorsanız, vücudunuz içgüdüsel olarak tepki vermeye başlar. Yatakta dönmeye başlarsınız ya da aniden uyanırsınız. Vücut daha sonra normal nefes alıp vermeye devam edebilir ve bu sayede kana daha fazla oksijen karışabilir.


Hiperkapni ayrıca nefesin ve kanın etkilendiği altta yatan nedenlerin bir belirtisi de olabilir.

Hiperkapninin belirtileri nelerdir?


Hiperkapni belirtileri bazen hafif geçebilmektedir. Vücudun daha iyi nefes alması ve CO2 seviyesini dengelemesi için bu semptomları hızlı bir şekilde düzeltebilir.


Hafif hiperkapnin semptomları şunlardan oluşmaktadır:

  • Kızarmış cilt

  • Uyuşukluk ya da odaklanamama

  • Hafif baş ağrıları

  • Şaşırmış hissi ya da baş dönmesi hissetmek

  • Nefes darlığı çekmek

  • Anormal derecede yorgun ya da bitkin olmak

Bu belirtiler iki günden fazla devam sürerse, doktora görünmelisiniz. Hiperkapni mi yoksa altta yatan başka bir hastalık mı olduğunu tespit edebilirler.

Hiperkapni şiddetli semptomlar


Şiddetli hiperkapni çok fazla tehdit oluşturmaktadır. Doğru bir şekilde nefes almayı engelleyebilir. Hafif hiperkapninin aksine, vücut şiddetli semptomları hızlı bir şekilde düzeltememektedir. Solunum sistemi tıkanırsa aşırı derecede zararlı ya da ölümcül sonuçlar doğurabilir.


Aşağıdaki belirtilerden bir ya da daha fazlasına sahip olduğunuzu düşünüyorsanız, özellikle de KOAH hastalığınız varsa hemen doktorunuza görünün:



  • Açıklanamayan karışık duygu durum bozuklukları

  • Anormal paranoya ya da depresyon

  • Anormal kas seğirmesi

  • Düzensiz kalp atışı

  • Hiperventilasyon

  • Nöbet

  • Panik atak

  • Bayılma

Hiperkapninin KOAH ile ilişkisi


KOAH, nefes almayı oldukça zorlaştıran koşullar için kullanılan bir terimdir. Kronik bronşit ve amfizem, KOAH'ın en yaygın görülen iki örneğidir.


KOAH genellikle sigara içmekten ya da kirli ortamlarda zararlı havayı solumaktan dolayı olmaktadır. Zamanla KOAH, akciğerlerdeki alveollerin (hava kesecikleri) oksijen taşırken esneme yeteneklerini kaybetmesine neden olmaktadır. KOAH ayrıca bu hava kesecikleri arasındaki bulunan duvarları da tahrip eder. Bu tahribat olduğunda, ciğerler oksijeni etkili bir şekilde soluyamaz.


KOAH ayrıca trakea (nefes borunuz) ve bronşiyol adı verilen alveollere giden hava yollarının iltihaplanmasına neden olmaktadır. Bu parçalar ayrıca çok fazla mukus üretir ve bundan ötürünefes almayı daha da zorlaştırır. Tıkanma ve iltihaplanma, akciğerlere giren ve çıkan hava akışını engellemeye başlar. Sonuç olarak, vücut CO2'den kurtulmamaya başlar. Bu durum, kan dolaşımında CO2 birikmelerine neden olur.


KOAH'lı kişilerin hepsinde hiperkapni görülmez. Ancak KOAH ilerlemeye başladıkça, yanlış nefes alma nedeniyle vücutta oksijen ve CO2 dengesizliği yaşamak çok daha olası bir durumdur.

Hiperkapniye başka ne sebep olabilir?


Hiperkapninin KOAH dışında başka nedenleri de olabilir. Örneğin:


  • Uyku apnesi, uyurken düzgün nefes almamanıza neden olur. Bu, kana oksijen karışmasını engelleyebilir.

  • Fazla kilolu ya da obez olmak, kilonun ciğerlere uyguladığı baskı nedeniyle yeterli hava alınması engellenebilir.

  • Tüplü dalış ya da anestezi sırasında solunum cihazından oksijen solumak gibi temiz havada nefes almayı sınırlandıracak aktiviteler de hiperkapniye neden olmaktadır.

Solunum sorunları



Bazı ana koşullar vücutta ölü boşluklara neden olabilmektedir. Bu da solunan havanın tamamının aslında solunum aşamasında yer almadığı anlamına gelmektedir. Bunun gerçekleşmesi solunum sisteminin bir bölümünün düzgün çalışmamasından kaynaklanmaktadır. Çoğu durumlarda, ciğerlerin solunumda üzerine düşeni yapması gerekir.


Solunum, oksijenin kana girdiği ve karbondioksitin vücuttan atıldığı süreçtir. Pulmoner emboli ve amfizem gibi durumlar solunumun gerçekleşmemesine neden olabilmektedir.

Sinir ve kas problemleri


Sinir ve kas sorunları hiperkapniye neden olmaktadır. Bazı durumlarda nefes almaya yardımcı olan sinir ve kaslar düzgün işlev yapmazlar. Bunlar, sinirlerin ve kasların zayıflamasına neden olan bağışıklık bozukluğu Guillain-Barré sondrumu olabilir. Kas distrfileri ya da kasların zamanla zayıflamasına sebep olan durumlar nefes alırken yeteri kadar oksijen almayı zorlaştırabilir.


Genetik nedenler


Nadir zamanlarda; hiperkapni, vucüdun alfa-1-antitripsin adı verilen bir protein türünü yeterince üretmediği genetik bir duruma neden olmaktadır. Bu protein karaciğerde oluşur ve vücut tarafından akciğerlerin sağlıklı kalması için kullanılır.

Hiperkapni için kimler risk altındadır?


Özellikle KOAH'ın bir sonucu olarak bilinen hiperkapni için bazı risk faktörleri şunlardan oluşmaktadır:


  • Sigara, puro ya da pipo içenler

  • Yaş, Hiperkampiye neden olan ilerleyici birçok durum vardır. Genellikle 40 yaşından sonra semptom görülmez.

  • Astımı olanlar

  • Fabrika, depo ya da kimya tesisleri gibi ortamlarında duman ve kimyasalları soluyanlar

KOAH'ın geç teşhis edilmesi ya da hiperkapniye neden olan başka bir durum, riskin artmasına neden olabilir.

Hiperkapni nasıl teşhis edilir?



Doktorlar sizde hiperkapni olduğunu düşünürse, sorunu ya da altta yatan başka bir nedeni teşhis etmek için muhtemelen kan ve nefes testi yapacaktır.


Hiperkapnin teşhiş edilmesi için genellikle artiye kan testi kullanılmaktadır. Bu test, kandaki oksijen ve karbondioksit düzeylerini incelerken oksijen basıncının normalliğine de bakmaktadır.


Doktorlar ayrıca spirometri kullanarak nefes testi yapar. Bu test, bir tüpe kuvvetli bir şekilde nefes vermenizi içerir. Ekli bir spirometre, ciğerlerin ne kadar hava içerdiğini ve ne kadar kuvvetli nefes üflendiğini ölçer.


Akciğer röntgeni ya da BT taraması doktorun amfizem ya da diğer akciğer rahatsızlıkların mevcut durumlarını anlamakta yardımcı olmaktadır.


Hangi tedavi seçenekleri mevcuttur?


Hiperkapniye altta yatan başka bir rahatsızlık neden oluyorsa, doktor durumun semptomları için tedavi planı oluşturur. Doktor, KOAH’dan dolayı hiperkapniye sahip olduğunuzu düşünüyorsa, muhtemelen sigara içmemeyi ya da dumana ve kimyasala maruz kalmamanız için sizi uyaracaktır.


Havalandırma


Şiddetli semptomlardan dolayı tıbbi müdahale alacaksanız, düzgün nefes aldığınızdan emin olunması için solunum cihazına bağlanacaksanız. Ayrıca nefes almanıza yardımcı olması için ağızdan solunum yollarınıza tüp yerleştirildiğinde organlarınız entübe olabilir.


Bu tedaviler, karbondioksit seviyesinin dengelenmesi için yeterli miktarda oksijen almanızı sağlar. Bu tedaviler, normal solunumla yeteri kadar oksijen alınamadığı zaman ya da altta yatan başka bir nedenden dolayı yaşadığınız solunum yetmezliği yüzünden kendi başınıza nefes alamadığınız zamanlarda yapılır.


İlaç tedavisi


Aşağıdakilerde dahil olmak üzere bazı ilaçlar daha iyi nefes almaya yardımcı olmaktadır:

  • Hava yolu kaslarının düzgün çalışmasına yardımcı olan bronkodilatörler

  • Solunum yolu inflamasyonunu minimum seviyede tutmaya yardımcı olan inhale ya da oral kortikosteroidler

  • Pnömoni ya da akut bronşit gibi solunum yolu enfeksiyonları için antibiyotik ilaçlar

Terapiler


Oksijen tedavisi ile, doğrudan ciğerlere oksijen ileten küçük bir cihaz kullanabilirsiniz. Pulmoner rehabilitasyon, genel sağlığa olumlu katkılar sağlar. Bu rehabilitasyonda diyette, egzersiz rutinlerinde ve diğer alışkanlıklarda değişiklikler yapar. Bu terapi sayesinde semptomlar ve altta yatta nedenlerin olası komplikasyonları kontrol altına alınabilir.


Ameliyat



Bazı vakalarda, hasarlı hava yollarının ya da akciğerlerin tedavi edilmesi veya değiştirilmesi için ameliyat gerekmektedir. Akciğer hacminin azaltılması ameliyatında, doktor kalan sağlıklı dokunun genişlemesi ve ciğerlerin daha fazla oksijen almasına yer açmak için hasarlı dokuyu akciğerden kesip alır. Akciğer naklinde, sağlıksız akciğer çıkarılır ve organ bağışçısından alınan sağlıklı akciğer çıkarılan entübe akciğerin yerine konulur.


Her iki ameliyatta hayati önem taşımaktadır. Bu yüzden bu tedavi şeklinin olumlu olup olmayacağını öğrenmek için bir sürü detaylı test yapılır.


Son olarak


KOAH ya da hiperkapniye neden olan başka bir nedeni tedavi etmek, uzun vadede sağlığın önemli ölçüde korunmasına yardımcı olurken gelecekteki hiperkapni ataklarını da önler.


Uzun vadede tedavilere ya da ameliyat gerekiyorsa, tedavi planı ya da ameliyat sonrası iyileşmenin başarılı olması için doktorların talimatlarına uymak gerekmektedir. Dikkat etmek gereken belirtiler ortaya çıkarsa ne yapılması gerektiği hakkına tavsiyeler verilecektir.


Önlenebilir mi?


Hiperkapniye neden olan solunum rahatsızlıkları hakkında tedavi görmek hiperkapninin önlenmesi için en iyi yoldur.


Egzersiz yapmak, kilo vermek ve sigarayı bırakmak gibi yaşam tarzında değişiklikler yapmak hiperkapni riskinin azalmasına yardımcı olabilir.


Kaynaklar

Comentarios

bottom of page