Felç türleri nelerdir? sorusunu bu yazımızda cevapladık.
Felç nedir?
Felç, beyne giden akışının aniden kesilmesi sonucu meydana gelen tıbbi bir durumdur. Beyin hücreleri kanla beslenmediği zaman ölmeye başlar. Bu durum, ciddi semptomlara, kalıcı sakatlıklara ve hatta ölüme de neden olabilir.
Felcin birden fazla türü vardır. Sizin için bu yazımızda felç türleri, semptomları ve tedavi yöntemleri hakkında bilgiler yazdık.
Kaç farklı felç türü vardır?
Felç; Geçici iskemik atak, iskemik inme ve hemorajik inme olarak 3 ana gruba ayrılır.
Geçici iskemik atak
Doktorlar, geçici iskemik atağı küçük felç olarak adlandırır. Beyne giden kan akışının geçici olarak engelleyen herhangi bir olay geçici iskemik atağa neden olur. Kan pıhtılaşması ve geçici iskemik atak semptomları kısa sürmektedir.
İskemik felç
Kan pıhtıları, kanın beyne ulaşmasını engellediği zaman iskemik felç meydana gelir. Kan pıhtısı, kan damarının iç astarında yağ birikmesi olan aterosklerozdan kaynaklanır. Bu yağ birikintileri kopmaya başlar ve damarları tıkayarak kan akışını engeller. Kan pıhtılaşmasından dolayı oluşan bu durum kalp krizine de benzeyebilir.
İskemik felç embolik olabilir. Yani kan pıhtısı vücudun bir bölümünden beyne doğru hareket eder. Embolik felçlerin neredeyse %15’i, kalbin düzensiz attığı atriyal fibrilasyondan dolayı kaynaklanmaktadır.
Trombotik felç, beyindeki kan damarlarında oluşan pıhtıların neden olduğu iskemik felç türüdür.
Geçici iskemik ataktan farklı olarak iskemik felce neden olan kan pıhtıları tedavi gerektirmektedir.
Hemorajik Felç
Hemorajik felç, beyindeki kan damarlarının yırtılması ya da kopması sonucunda kanın beyne dolmasından dolayı oluşur.
Hemorajik felç üç nedenden oluşur: Birincisi, zayıflamış kan damarında oluşan zayıf kısmın dışa doğru şişmesine ve bazen de yırtılmasına neden olan bir anevrizmadır. İkincisi, anormal şekilde oluşan kan damarlarını içeren arteriyovenöz bir malformasyondur. Bu durumda, kan damarı yırtılması hemorajik felce neden olabilir. Son olarak; çok yüksek tansiyon, beyindeki küçük kan damarlarının çatlamasına, zayıflamasına ya da beyinde kanamaya neden olmasıdır.
Felcin belirtileri nelerdir?
Farklı felç türleri benzer semptomlara sahiptir. Çünkü her bir felç beyindeki kan akışından kaynaklanır. Ne tür felç geçirdiğinizi belirlemenin tek yolu tıbbi yardım almaktır. Doktorunuz tespit için çeşitli görüntüleme testleri yaptıracaktır.
Uzmanlar, felci belirlemeye yardımcı olması için FAST yöntemini önerir:
Yüz: Yüzünüzün bir tarafı sarkıyor mu?
Kollar: Kollarınızı hareket ettirdiğinizde uyuşmalar yaşanıyor mu?
Konuşma: Konuşurken zorluk çekiyor musunuz?
Bu belirtilerden herhangi birini yaşadıysanız, hemen 112’yi arayın.
FAST yöntemine uymayan ek belirtiler şunlardır:
Bir kişinin ne dediğini anlamada zorluk ya da ani kafa karışıklığı
Yürüme zorluğu, ani baş dönmesi ya da koordinasyon kaybı yaşanması
Bilinen bir nedeni olmayan ani, şiddetli baş ağrısı
Bir ya da iki gözde görme zorluğu
Geçici iskemik atakta semptomlar kısa; genellikle bir ile beş dakika arasında olur. Geçici bir felç olsa bile semptomlarını görmezden gelmemelisiniz.
Felç hangi komplikasyonlara neden olabilir?
Felç; tıbbi bir durumdur, yaşamı tehdit edebilir. Beyin, insan yaşamında ana işlevleri kontrol eder. Kan akışı olmazsa beyin nefes almayı, kan basıncını ve diğer işlevleri yerine getiremez. Komplikasyonlar, felç türüne ve tedavi şekline göre değişiklik gösterebilir. Komplikasyon örnekleri şunları içerebilir:
Davranış değişiklikleri: Felç geçirmek depresyon ya da anksiyeteye neden olabilir. Ayrıca dürtüsel olmak ya da sosyalleşememek gibi davranış değişiklikleri yaşayabilirsiniz.
Konuşma zorlukları: Felç, beynin konuşma ve yutma bölgelerini etkileyebilir. Sonuç olarak, konuşurken, yazarken ya da anlamada zorluk yaşayabilirsiniz.
Uyuşma ya da ağrı: Felç, vücudun bazı bölgelerinde uyuşmaya ya da his azalmasına neden olabilir. Bazen alınan beyin hasarı da sıcaklığı algılama yeteneğinizi de etkiler. Bu durumun tedavisi zordur.
Felç: Beyninizin hareketleri yönetmek için zıt çalışır. Örneğin, vücudun sol tarafını beyindeki sağ lop kontrol eder, bunun tersi de gerçekleşir. Felç geçiren insanlar yüz kaslarını kullanamayabilir ya da uzuvlarını hareket ettiremeyebilir.
Rehabilitasyon tedavisi ile felçten sonra işlevini yitiren fiziksel, konuşma ve yutma yetenekleri yeniden kazanabilirsiniz. Ancak bu yeteneklerin yeniden kazanılması biraz zaman alabilir.
Felç nasıl tedavi edilir?
Felç tedavisi birçok faktör dikkate alınarak yapılır. Bu faktörler, türlerini ve ne kadar sürdüklerini içerebilir. Felçten sonra ne kadar erken tedavi olursanız, iyileşme olasılığınız o kadar yüksek olur.
Geçici istemik atak nasıl tedavi edilir?
Geçici istemik atak tedavileri, gelecekte gerçekleşebilecek olası felçleri önlemeye yardımcı olacak ilaçları kullanmayı içerir. Bu ilaçlar, antiplatelet ve antikoagülanları içerir.
Antiplateletler, kandaki trombosit adı verilen bileşenlerinin yapışarak pıhtıya neden olma riskini azaltır. Aspirin ve klopidogrel (Plavix) antiplatelet ilaçlardır.
Antikoagülanlar, pıhtılaşma proteinlerinin oluşumunu azaltan ilaçlara denir. Varfarin (Coumadin) ve dabigatran (Pradaxa) gibi ilaçlar dahil olmak üzere birkaç farklı türe ayrılır.
Doktorlar ayrıca karotis endarterektomi ameliyatı da önerebilir. Bu ameliyat, felcin nedeni olan karotid arterindeki plak birikmesine engel olur.
İskemik felç nasıl tedavi edilir?
Olduğunuz iskemik felç tedavileri, ne kadar erken tedavi olduğunuza bağlıdır. Ayrıca kişisel tıbbi geçmişiniz de önemlidir.
Bu felç türü için ilk üç saat içinde tedaviye başlarsanız, doktor doku plazminojen aktivatörü olarak bilinen ilaç verir. Ağız yoluyla alınan bu ilaç pıhtıyı çözebilir. Kanama riski yüksek olduğu için bazı hastalar doku plazminojen aktivatörü kullanamaz.
Doktorlar, pıhtıyı fiziksel olarak çıkarmak ya da beyinde oluşabilecek olası pıhtıları önlemek için bazı prosedürleri uygulayabilir.
Hemorajik felç nasıl tedavi edilir?
Hemorajik felç tedavileri, beyindeki kanamayı durdurmaya ve beyin kanamasıyla ilişkili yan etkileri azaltmaya dair tedavileri içerir. Olası yan etkiler kafa içinde oluşan basıncının artmasını içerebilir.
Kafa içi basıncını azaltmak için hastalara çeşitli ilaçlar verilebilir. Kanamayı durdurmak için kandaki kan pıhtılaşmasını engelleyen maddelerinin miktarını artırmak için kan nakli de yapılabilir.
Son Olarak
Geçici istemik atak geçiren kişilerin tahmini üçte biri, yıl içinde iskemik felç geçirme riski taşır. Tedavi olmak, bunun olma olasılığını azaltır.
Bir kişi felç geçirmişse, başka bir felç geçirme riski de yüksektir. Felç geçiren kişilerin dörtte birinin beş yıl içinde felç geçireceği öngörülmektedir.
Felç geçirme ya da tekrarlama riskini azaltmak için benimseyebileceğiniz birçok önlemler vardır. Örnekler şunlardır:
Fiziksel aktiviteleri arttırmak
Boyun ve vücut yapısı için normal bir kiloyu korumak
İçki içmeyi azaltmak ve alkolü kadınlar için günde bir, erkekler için günde bir ila iki ile sınırlamak
Kokain ve metamfetaminler gibi felce neden olduğu bilinen yasa dışı uyuşturucuları kullanmamaya çalışmak
Kan basıncını düşürmek ve kan şekeri kontrol altına almak için reçete edilen ilaçları kullanmak
Uyku apneniz varsa, kalpteki yükü azaltmak için sık sık pozitif hava yolu basıncı maskesi kullanmak
Comments