Ergenlerde otizmin belirtileri nelerdir? sorusuna bu yazımızda cevap verdik.
Yapılan yeni bir araştırmaya göre, doktorlar otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanısını önemli belirtileri tanımlayarak koyuyor. Fakat otizm spektrum bozukluğunun (OSB) belirtileri bir bireyden diğer bir bireye çeşitli farklılıklar göstermektedir.
Belirtiler yaşa göre de değişiklik gösterebilir. Çocukken karşılaşılan otizm spektrum bozukluğu (OSB) belirtileri ergenlik döneminde karşılaşılan belirtilerden tamamen farklı olabilir.
Otizm spektrum bozukluğunun (OSB) ergenlerde nasıl belirti gösterdiğini inceleyim. Ayrıca sizde ve/veya genç çocuğunuzda otizm spektrum bozukluğu (OSB) var ise ve hayatınızı nasıl etkileyeceği ile ilgili endişeleriniz var ise neler yapabileceğinizi inceleyim.
Ergenlerde otizmin yaygın belirtileri nelerdir?
Otizm spektrum bozukluğunun (OSB) görünen belirtileri bir bireyden diğer bir bireye farklılık gösterebilir.
Ancak ergenlik dönemindeki gençlerde otizm belirtileri, çocuklardaki veya yetişkinlerdeki belirtilerden çok da farklı sayılmaz.
Sosyal durumlarda ve iletişimde zorluk (kişilerle iletişim, anlamada güçlük gibi), yoğun veya kısıtlanmış davranışlarda bulunma (tekrarlayan motor işlevleri-el çırpma), günlük rutine çok bağlı olma ve bozulduğunda huzursuz hissetme, dışsal otizm belirtileri (çocuk gelişiminin erken döneminde fark edilebilir (kolay fark edilmese de)), bir ortama uyum sağlamada güçlük otizmin tanıları arasında yer almaktadır.
Belirtiler “şiddetlerine” göre tanımlanır.
Bazı otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerde belirtiler “hafif” seyretmektedir. Ancak bazılarındaysa, nörotipi sosyal ve iletişim normlarına uyum sağlamalarına engel olacak “şiddetli” belirtiler gösterebilir.
Bu sebeple, birçok kişi tanı koymanın ve olabildiğince erken tedavi olmanın çok kritik ve önemli olduğunu bildiriyor.
"Ciddi" bir teşhis, kişi yaşlandıkça kendi ihtiyaçlarını görebilmek için duruma uyum sağlaması konusunda oldukça önemli hale gelebilir.
Belirtiler genellikle ne zaman kendini gösterir?
Otizm spektrum bozukluğunun (OSB) belirtileri çocukluk döneminden yetişkinlik dönemine kadar değişiklik gösterebilir. Çoğu zaman, bir davranış şekli oluşturulabilmesi için çocuğunuz küçükken belirti göstermedikçe otizm tanısı koyulamaz.
Ergenlik döneminde, otizm belirtilerinin fark edilebileceği kesin bir zaman dilimi yok.
Ancak birçok gençte olduğu gibi, ergenliğe geçiş yaptıklarında (11-13 yaş aralığı) duygusal ve davranışsal olarak birtakım değişiklikler gözlemlemeye başlayabiliriz.
Otizm belirtileri, sosyal ilişkilerin önemli ve öncelikli olduğu orta okul döneminde ve liseye başladıkları zamanda daha belirgin hale gelebilir.
Ergenlik çağında otizm
Otizm spektrum bozukluğunun tedavisi yoktur. Bu durum sizin bir parçanızdır.
Ergenlik çağındaki çocuğunuz kim olduğunu anlamıyor ve bir ortamda uyum sağlayamayacağını düşünüyorsa, öncelikle ona kendisini sevmeyi ve kabul etmeyi öğrenmesine destek olun.
Öncelikle otizm spektrum bozukluğu konusunda uzmanlaşmış bir pediatr (çocuk doktoru), psikolog veya psikiyatrist ile görüşün. Tanının nasıl konulduğu ile ilgili size yardımda bulunacaklardır. Bunlar, ergenlik dönemindeki çocuğunuzun gelişimini izlemek için bir kontrol listesi, derin bir davranışsal değerlendirme gerçekleştirme, nörotipik normlara uyum sağlayıp sağlamadığına ve öz yeterlilik konusunda zorlukların üstesinden gelmesine yardımcı olabilecek kaynakları bulmayı içermektedir.
Otistik bir genci nasıl destekleyebiliriz?
Otizmin belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterdiği gibi otistik bireyler için de sonuçlar her birey için farklı görünebilir.
Anlamanız gereken önemli bir detay var: çocuğunuz (veya siz) engelli veya yetersiz değilsiniz.
OSB’nin “hafif” veya “şiddetli” seviyelerde tanımlanıp tanımlanmadığına bağlı olarak, nörotipik normlara uyum sağlamadaki zorlukların üstesinden gelmelerine destek sağlayacak çeşitli kaynaklara erişmeleri gerekir.
Çocuğunuz sizin ve/veya çevrenizdeki insanlar tarafından sevildiğini ve/veya kabul edildiğini hissettirmek için yapabileceklerinizin dışında onlara öncelikle kendilerini sevmelerine ve kabul etmelerine yardımcı olmalısınız.
Otizm hakkında bilgi edinin
Otizmi anlamak ve yaşamak için günümüzde oldukça yeni kaynaklar yayınlanıyor.
Otizm ile ilgili, ne olduğu ile ilgili bilgi edinmek, nörodiverjan beyinde neler olduğunu, otizmli çocuğunuzun bir sosyal ortamda başkaları tarafından dışlandığında, kabul edilmediğinde veya kim olduğunu anlamadığında ona nasıl yardımcı olabileceğiniz ile ilgili konuları, bu konuda uzman doktor, araştırmacı, konuşma patalogları ile görüşebilirsiniz.
Ayrıca, otizm ile ilgili yazılan fazlasıyla kitap, makale, kaynak bulunmakta.
Çocuğunuz hakkında her şeyi öğrenin
Çoğu ebeveyn, çocukları istemese de ve hoş karşılamasa da çocuklarının hayatları ile ilgili bilgi edinmeye çalışır. Eğer çocuğunuz otistikse ve ne yapacağınızı tam bilmiyorsanız, onlara danışın.
Onlarla sohbet edin, ne düşündüklerini size anlatmalarını veya düşüncelerini yazmalarını isteyin.
Eğer çocuğunuz düşüncelerini veya duygularını ifade edemiyorsa veya yazamıyorsa, davranışlarını ve belirli davranışlarının neyi tetikleyeceğini gözlemleyip not etmelisiniz.
Yeteneklerini ve davranışlarını geliştirebilecek kaynakları en doğru şekilde araştırıp bulup neyin yararlı olup veya olmayacağını bulmalısınız.
Eğer çocuğunuzun davranışları kendilerini olumsuz etkilediğini veya doğru ifadede bulanamadıklarını düşünüyorsanız, onlara destek olarak, bu durumları yönetebilmeleri için çeşitli yöntemler bulun.
Örneğin evinizdeki ışık bazı durumların tetiklenmesine mi neden oluyor? Daha loş bir ışık tercih edin. Yüksek sesler rahatsız edici olup çocuğunuzun bazı şeylere odaklanmasına mı engel oluyor? O halde gürültü önleyici kulaklık veya kulak tıkaçları alın. Yoğun duygular mı hissediyor? Onları dinleyin ve anlayışlı olun. Çocuklarınıza bağırmayın, onları incitmeyin, bazı şeylere öfkelenip onlara şiddetle karşılık vermeyin.
Otizmlileri oldukları gibi kabul edin
Birçok ergenlik döneminde olup otizm spektrum bozukluğu olan çocukların ebeveynleri, çevredekilerden, derneklerden ve kuruluşlardan aldıkları bilgiler ne olursa olsun, çocuğunuzda bir sorun yoktur. Onları “düzeltmenize” gerekmez.
Bunun yerine, onları aileniz ile yaptığınız faaliyetlere dahil ederek ve istediği, hoşnut olduğu etkinlikleri yaparak sadece sevildiklerini hissettirmeniz yeterli olacaktır.
Hobilerine, arkadaşlarına, isteklerine, özel hayatlarına, istediklerine izin vererek ve yerine getirerek onlara saygı duyun.
Tutarlı ve destekleyici olun
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) “iyileşmez” veya “geçip gitmez”. Bu durum çocuğunuzun kişiliğini, benliğini, duygularını ve bilişini temsil etmektedir.
Çocuğunuzun ergenlik döneminde yaşadığı ergenliğe bağlı sıkıntılar dışında nörotipik standartlara uymak için de ek bir baskı hissedebilirler bu sebeple çocuğunuzun yanında olduğunu hissettirmeniz oldukça önemlidir.
Olumlu bir ortam yaratmanız, çocuğunuzun ileriki dönemde (yetişkinlik vs.) sürdürülebilir ve tutarlı bir yaşam sağlamalarına büyük bir etki sağlar.
Çocuğunuza, bazı konularda, yaşam becerilerine ve davranışlarını öğrenmelerine yardımcı ve destek olabilirsiniz. Çocuğunuzun kişisel sorunlarının üstesinden gelebilmeleri için uzman bir psikolog veya psikiyatrist ile görüşebilirsiniz. Uzman psikiyatr, çocuğunuzun anksiyete, depresyon, obsesif kompülsif ve diğer durumlar karşısında baş edebilmesi için ilaçlar reçete edilebilir. İletişimde sorunlar yaşıyorsa eğer, konuşma pataloğu ile görüşme sağlayarak konuşma terapilerine başlayabilirsiniz. Yapmak istediği faaliyetler var ise, bunlar ve alışkanlıklar ile ilgili aksatabilecek rutinler konusunda bir davranış uzmanı ile görüşebilirsiniz. Çocuğunuzun beslenmesi ile ilgili olarak, onu düzene sokacak, optimize edecek bir diyetisyen ile de görüşebilirsiniz.
Özet
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) tıbbi olarak tedavi gerektirmez fakat birçok kişinin anlamadığı bir tanıdır. Otistik bir bireyin ebeveyni olsanız bile, şu anda otizmi tam olarak anlamayabilirsiniz.
Çocuğunuz desteklendiğini hissetmesi gerekir. Aynı zamanda onu sevildiğinizi, kabul ettiğinizi ve istediğini başarmak için ona her daim destek olup gerekli olan her şeyi yapacağınızı hissetmesi önemlidir.
Çocuğunuzun veya ergen gencinizin otizm olup olmadığını teşhis etmek için günümüzde fazlasıyla destek bulunmakta. Bu da onlara yaşamları boyunca ihtiyaç duydukları kaynakları ve hizmetleri almalarını sağlayabilir.
Comments