Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Yaygın Belirtileri

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun yaygın belirtilerini bu yazımızda anlattık.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu; okul, iş ve ev gibi hayatınızın birçok farklı alanında fiziksel yeteneklerinizi etkileyebilen karmaşık bir nörogelişimsel bozukluktur.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu günlük yaşamda gözle görülür zorluklara neden olabilse de çocuklarda ve yetişkinlerde görülen belirtiler farklılık gösterir. Bu belirtilerin fark edilmesi zor bir olaydır.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu genellikle çocukluk çağında teşhis edilir ve orta dereceli Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı için ortalama yaş 7 yaşıdır. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan yetişkinler, yaşamın erken dönemlerinde gözden kaçabilen ayrıntılı semptomlar sergiler ve bu da yaşamın ilerleyen dönemlerinde geç tanı konulmasına neden olabilir.

Aşağıda, Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun çocuklarda ve yetişkinlerde yaygın olarak görülen bazı belirti ve semptomlarının yanı sıra Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ile yaşamaya ilişkin ipuçlarını ve nereden destek alabileceğinizi anlatacağız.

Çocuklarda Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu öncelikle dikkatsizlik, hiperaktivite-dürtüsellik ya da her ikisinin aynı anda görülmesi ile ilgili semptomlara neden olur.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan bir kişide dikkat etme ve organize olma, aşırı hareket etme ya da huzursuzluk, kendini kontrol etme ile dürtüsel davranışlarla ilgili sorunlar görülür.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda; evde, kreşte ya da okulda aşağıdaki gibi semptomlara yol açabilir:

Faaliyetlere odaklanma ve kolayca dikkat dağılması sorunu
Oyun oynarken ya da ödev yaparken düşük dikkat süresi
Kıpır kıpır davranmak ya da hareketsiz oturmakta zorlanmak
Sürekli harekete ihtiyaç duymak ya da sık sık koşmak
Yüksek sesle ya da rahatsız edici faaliyetlerde bulunmak
Aşırı konuşma ve bundan dolayı diğer insanları rahatsız etme

Gençlerde Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar büyüdükçe yaşadıkları semptomlar değişiklik gösterir. Bazı durumlarda, çocuklukta görülen bazı belirtiler ergenlik döneminde daha az sorunlu olabilirken, büyümeye eşlik eden değişen sorumluluklar arasında yeni belirtiler ortaya çıkabilir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerde ve gençlerde ortaya çıkabilecek diğer belirtiler arasında şunlar olabilir:

Okul çalışmasına veya diğer çalışmalara odaklanma zorluğu
İşte çalışırken sık sık hata yapmak
Görevleri, özellikle okul ödevlerini ya da ev işlerini bitirmede sorun
Görev organizasyonu ve zaman yönetimi ile ilgili sorun
Sık sık bir şeyleri unutmak ya da kişisel eşyalarını kaybetmek
Zihinsel olarak zorlayıcı görevlerden sık sık kaçınmak
Artan hayal kırıklığı ve duygusal hassasiyet yaşamak
Sosyal ve ailevi ilişkilerde gezinme sorunu
Ev hayatını etkileyen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri nedeniyle ebeveynlerle artan polemikler

Bu dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik semptomlarının bazen bu durumdaki ergen ve gençlerin “olgunlaşmamış” görünmesine neden olsa da bunların sadece Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu'nun bir parçası olduğunu ve çocuğun olgunluk düzeyiyle hiçbir ilgisi olmadığını bilmek gerekmektedir.

Yetişkinlerde Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çoğu kişiye çocukluk döneminde tanı konulmasına rağmen, bazen bu durumun belirti ve semptomları gözden kaçar ya da yanlış yorumlanır.

Ancak Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri bir birey için 12 yaşından önce mevcut olduğu süre boyunca yetişkinlikte yine de teşhis edilebilir.

Yetişkinlerde, Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri, birinin yetişkinlikte sahip olabileceği farklı sorumluluklar nedeniyle ergenlik ya da çocukluk dönemindeki belirtilerden farklı görünebilir. Literatüre göre, yetişkinler aşağıdaki belirtileri yaşama eğilimindedir:

Okulda ya da işte zorluklar
Dersleri geçme ya da işi tamamlama sorunu
Benlik saygısı ve genel zihinsel esenlik ile ilgili sorunlar
Madde kötüye kullanımı sorunları, özellikle alkol
Ortaklar, aile ya da iş arkadaşları ile ilişki zorlukları
Sık yaşanan kazalar veya yaralanmalar

Kadınlarda ve kızlarda Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu her yaştan ve cinsiyetten insanı etkiler. Araştırmalar Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun erkeklerde kadınlara göre dört kat daha yaygın olduğunu söylüyor.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğundaki cinsiyet arasındaki farklılıklar sadece yaygınlığa göre ayırt edilmemiştir. Aslında, Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu kadınlarda erkeklerden farklı şekillerde ortaya çıkar ve bu durum kadınlar ve kızlarda tanı oranlarının negatif yönde değişmesine neden olur.

Yakın zamanda yazılan bir makale; Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan kadınların üzerinde değişen semptomları, birlikte ortaya çıkan durumları ve işlevsellik düzeyi hakkında araştırmayı gözden geçirdi.

Araştırmaya göre, kadınlar hiperaktiflik konusunda çoğu erkeğe göre daha az şiddetli olan, dikkatsizliğin daha az olduğu semptomların bir karışımını yaşar.

Kadınlarda ve kızlarda Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda dikkate değer farklılıklar şunlardır:

Ruh hali değişiklikleri ve duygusal düzenleme ile daha ciddi zorluklar
Özellikle zorbalıkla ilgili ciddi sosyal problemlerin daha yüksek olasılığı
Artan cinsel ilişki sayısı nedeniyle cinsel yolla bulaşan enfeksiyon (CYBE) ve hamilelik riskinde artış
Akademisyenler ve benlik saygısı alanlarında daha ciddi zorluklar
Evde, okulda ya da işte zorlukları telafi etmek için artan davranışlar değişiklikleri

Ek olarak, Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri yaşla birlikte, ergenlik ve yetişkinlik gibi geçiş dönemlerinde daha şiddetli hale gelmektedir.

Menstrüasyon, hamilelik ya da menopoz dönemleri ile meydana gelen hormonal değişiklikler de Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu semptomlarının artmasına ya da kötüleşmesine neden olabilir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunu etkileyen diğer faktörler

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtilerini göz önüne aldığımızda; yaş ve bireyler arası belirtilerde yaşanan farklılıklar en büyük faktör gibi görünmektedir. Ancak etnik ve kültürel farklılıklar da bu durumun tanı ve tedavisinde önemli rol oynar.

Araştırmalara göre inançlardaki, değerlerdeki ve tıbbi yaklaşımlardaki farklılıkların çoğu dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtilerin ve davranışların görülme şeklini etkiler.

Aslında araştırmalar, marjinal etnik gruplara mensup çocukların dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu için ihtiyaç duyduğu doğru tedavi ve tanı olasılığının daha düşük olduğunu saptamıştır.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu algılanmasını, teşhisini ve tedavisini etkileyebilecek diğer kültürel faktörler şunlardan oluşur:

Durum hakkında bilgi eksikliği
Durumu çevreleyen damgalanma korkusu
Tıbbi yöntemlere güven eksikliği
Semptomların sorunlu olduğunu fark etme yeteneğinin azalması
Cinsiyetler arasında belirli davranışların oluşması
Sigorta ya da sağlık hizmetlerine sınırlı erişim sağlama
Kültürel olarak yetkin sağlık profesyonellerinin eksikliği

Bu faktörlerin tümü, Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu semptomlarının görülmesinde rol oynarken tarihsel olarak marjinalleştirilmiş topluluklarda Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun tanı ve tedavisinde engellere yol açabilir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun türlerini anlattığımız yazımızı okumak için tıklayın!

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ile yaşamak

Tedavi olmadan Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu; ev yaşamınızda, işte, okulda ve hatta ilişkilerinizde size zararlar verebilir.

Sizin, çocuğunuzun ya da bir yakınınızın Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri taşıdığına inanıyorsanız, olası bir tanı hakkında bilgi almak için bir doktora ya da psikoloğa başvurun ve hemen tedaviye başlayın.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı konulduysa, aşağıdaki tedavi seçeneklerinin semptomları azaltabileceğini ve günlük yaşamınızda daha iyi çalışmanıza yardımcı olacağını görebilirsiniz:

Terapi

Davranışçı terapi, Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu bulunan özellikle çocuklar ve ergenler için en faydalı terapi türlerinden biridir, çünkü en fazla etkiye sahip olan düşünce, duygu ve davranışların belirlenmesine yardımcı olur.

DEHB'li küçük çocuklarda ebeveyn eğitimi, sınıf yönetimi ve akran müdahalelerine odaklanan davranışsal terapiler en etkilidir.
Ergenlerde ve yetişkinlerde bilişsel davranışçı terapi (BDT) adı verilen bir tür davranışçı terapisi uygulanır.

İlaç tedavisi

İlaçlar hem çocuklarda hem de yetişkinlerde Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu semptomlarını azaltmak için tek başına ya da terapiler ile birlikte kullanılabilir.

Araştırmaya göre, merkezi sinir sisteminin aktivitesini artıran ilaçlar olan psikostimulanlar, Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu için ilk önerilen ilaçlardır.
DEHB için diğer uyarıcı olmayan ilaç seçenekleri, bazı yüksek tansiyon ilaçları, antidepresanlar, antipsikotikler ve duygudurum düzenleyicileri içerebilir.

Yaşam tarzı değişiklikleri

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu için yaşam tarzını değiştirmek, durumun neden olduğu dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik üzerinde çalışmanıza yardımcı olabilecek stratejileri içerir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu’nuz varsa belirtiler için yardımcı olabilecek stratejiler şunlardır:

Çalışma becerilerinizde ince ayarlar yapın.
Organizasyon teknikleri oluşturun.
Zaman yönetimi ile ilgili stratejiler uygulayın.

Özet

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu bir kişinin dikkatsizlik, hiperaktivite-dürtüsellik ya da her ikisinin yaşanmasına neden olan nörogelişimsel bir durumdur.

Çocuklarda Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu semptomları bazı zamanlarda ebeveyn ve bakıcılar tarafından yanlış anlaşılabiliyorken, yetişkinlerde tedavi edilmeyen Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, işin günlük hayatın işleyişi yönünden önemli ölçüde engeller doğurur.

Doğru tanı ve tedavi ile Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu semptomlarını kontrol altına almayı öğrenebilir ve yaşam kalitenizi arttırabilirsiniz.