Böbrek üstü bezleri bozuklukları hakkında bu yazımızda detaylı bilgilere yer verdik. Daha fazlasını öğrenmek için okuyun!
Böbrek Üstü bezleri nedir?
Böbrekler üzerinde olmak üzere toplam iki tane böbrek üstü bezi bulunmaktadır. Böbrek üstü bezleri hormon üretiminde rol oynayan bez topluluğunun yani endokrin sisteminin önemli bir parçasıdır.
Böbrek üstü bezlerin boyutları küçük olsa da vücuttaki hormonlarla alakalı sayısız işlevden sorumludurlar. Ek olarak, böbrek üstü bezlerin etkilendiği bozukluklardan dolayı sağlık üzerinde büyük etkiler oluşabilmektedir.
Böbrek üstü bezlerinin görevi nedir?
Her böbreğin üstünde üçgen şeklinde böbrek üstü bezi bulunur. Her böbrek üstü bezinde korteks bulunmaktadır. Bu bezler kortizol ve aldosteron da dahil olmak üzere belirli steroid hormonlarının üretilmesinde görevlidir. Ayrıca her bezde adrenal ve noradrenalin de dahil olmak üzere sınırlı sayıda hormon üretimi yapılan iç adrenal medulla bulunmaktadır.
Aldosteron, vücuttaki sodyum ve potasyum seviyelerinin korunmasını sağlar ve kan basıncını kontrol eder. Kortizol ise strese olan tepkilerin düzenlenmesine yardımcı olması için noradrenalin ve adrenalin hormonlarını dengeli çalıştırmaktadır. Kortizol sayesinde ayrıca şeker seviyesi, kan basıncı ve metabolizma düzenlenmektedir.
Böbrek üstü bezleri, hipofiz bezi tarafından kontrol edilmektedir. Hipofiz bezi, endokrin sisteminin başka bir parçasıdır ve endokrin bezlerinin ana denetleyici bezidir. Anormal bozukluklar, böbrek üstü bezlerinin ürettiği hormon miktarında değişikliklere neden olabilir. Bu durumda ya çok fazla ya da çok az hormon üretilir. Hormonal dengesizliklerden dolayı çeşitli semptomlar ve sağlık sorunları oluşabilmektedir.
Hangi bozukluklar Böbrek Üstü bezlerini etkilemektedir?
Hipofiz bezinin hormon üretiminde düzenli kontrol sağlayamaması, iyi huylu ya da kanser hücresi olmayan tümörlerin böbrek üstü bezlerde bulunması ve gelişmesi, böbrek üstü bezlerde maling ya da kanserli tümör gelişmesi, bazı genetik mutasyonlara sahip olmak ve böbrek üstü bezlerin enfeksiyon kapması durumunda böbrek üstü bezlerde bozukluklar gelişebilmektedir.
Bu bozukluklardan dolayı aşağıdaki hastalıklar gelişebilmektedir:
Addison hastalığı: Nadir olarak görülen bu otoimmün hastalık, böbrek üstü bezlerinin yeteri kadar aldosteron ya da kortizol üretememesinden kaynaklanmaktadır. Bu hastalık, bağışıklık sistemindeki böbrek üstü dokularına saldırmaya başlar ve kendine zarar verir.
Cushing sendromu: Çok fazla kortizol üretilmesi sonucu gelişen bu hastalık nadir görülmektedir. Ayrıca uzun süre boyunca steroid kullanmak da benzer semptomlara yol açar.
Feokromositoma: Böbrek üstü bezlerindeki medullada tümör gelişmeye başlar. Bu tümör hücrelerinde nadiren kansere rastlanmaktadır.
Böbrek Üstü kanser: Böbrek üstü bezlerde maling tümörlerinin gelişmeye başlaması sonucu ortaya çıkmaktadır.
Konjenital Böbrek Üstü hiperplazi (KAH): Kalıtsal hormonal bozukluk görülen kişilerde adrenal hormonların üretimi zordur. Bu zorluktan dolayı erkek cinsel organının gelişimi aksar.
Böbrek üstü bezi bozukluğu belirtileri
Aşırı yorgunluk hissi, terlemek, baş dönmesi, kusma, mide bulantısı, düşük kan şekeri seviyeleri, artan tuz kullanma istekleri, hipotansiyon, ciltte koyu lekeler, düzensiz adet dönemleri, ani kilo kayıpları ya da alımı, kas ve eklem ağrıları gibi semptomlar böbrek üstü bez bozukluklarında görülmektedir.
Böbrek üstü bez bozukluklarında semptomlar ilk zamanlarda belirli belirsiz görülebilir. Zaman geçtikçe semptomlar kötüleşmeye başlar ve daha da sıklaşır. Bu semptomlardan herhangi biri bile yaşanmaya başlandığı zaman doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.
Böbrek Üstü bez bozuklukları teşhisi
Doktorlar böbrek üstü bezdeki bozuklukların teşhis edilmesi için görüntüleme ve kan testleri yapılmasını istemektedir. Teşhise genellikle kan testleri ile başlanmaktadır. Böbrek üstü hormonlar, glikoz seviyeleri, potasyum ve sodyum seviyeleri, hipofiz hormonlarının ölçülmesi için kan testi yapılmaktadır.
Doktorlar, böbrek üstü bez bozukluklarından şüphelenmeye başladığı zaman sonraki aşamada görüntüleme testi yapılmasını istemektedir. Hipofiz ve böbrek üstü bezlerinin net olarak görüntülenmesi için MRI, X-ışını ya da ultrason yapılır. Bu görüntüleme testleri, olası tümörleri ve endokrin dokuların bozulması gibi semptomların tespiti için kullanılmaktadır.
Böbrek Üstü bez bozukluğu tedavisi
Böbrek üstü bez bozukluğu teşhisi konulduktan sonra doktorunuz en ideal tedavi şeklinin uygulanması için süreç başlatacaktır. Eğer ki addison hastalığından dolayı oluşan böbrek üstü bez bozukluğu yaşıyorsanız, büyük ihtimalle hormon replasman tedavisine başlancaktır. Bezlerin aşırı hormon üretmesi durumunda ise ilaç ve radyasyon tedavisi uygulanır.
Ameliyat olmak ise bazı böbrek üstü bez bozukluğu için başka bir seçenektir. Kötü huylu tümörler çıkartılabilecek seviyedeyse, hipofiz bezinde ya da böbrek üstü bezinde tümör bulunuyorsa ya da hormon baskılayıcıların tedaviye yanıt vermemesi durumunda ameliyat gerekebilir.
Tedavi esnasında, hormon seviyelerinin kontrol edilmesi için periyodik olan kan testi kontrolü yapılmaktadır. Böbrek üstü bezler, endokrin sistemindeki diğer organlarla bağlantılı olmasından dolayı da cinsel organ, pankreas, tiroid bezi ve hipofiz bezindeki hastalık semptomları da kontrol edilmektedir.
Son Olarak
Böbrek üstü bezlerin ürettiği hormonlar sağlık için önem arz etmektedir. Böbrek üstü bez bozukluğu teşhisi konulduğu zaman tedavi sürecine sadık kalmak çok önemlidir. Alınan sonuçlar teşhisin çeşidine göre değişiklik gösterebilmektedir. Teşhis, tedavi süreci ve iyileşmeden sonraki sağlık durumu için doktorla konuşmalısınız.
Comentarios